wróć

Cukier w moczu - co oznacza? Jakie są normy? Leczenie

Cukier w moczu zawsze oznacza stan alarmowy. U osoby zdrowej zjawisko takie nie ma prawa wystąpić, poza nielicznymi przypadkami – na przykład w ciąży. Cukier w moczu z dużą dozą prawdopodobieństwa wskazuje na cukrzycę, ale możliwe są też inne choroby, na przykład zaburzenia pracy cewek nerkowych. Sprawdź co oznacza glukoza w moczu.

cukier-w-moczu

Co oznacza cukier w moczu?

Cukier w moczu u osób zdrowych praktycznie nie występuje, poza śladowymi ilościami glukozy o charakterze fizjologicznym, a także w związku ze zmianami zachodzącymi w organizmie kobiety w ciąży. Wykrycie cukru w moczu jest więc niemal równoznaczne ze stwierdzeniem stanu patologicznego, który z dużą dozą prawdopodobieństwa związany jest z cukrzycą – najpowszechniejszą i jedną z najgroźniejszych chorób metabolicznych (dotyka 6 – 9 procent ogółu populacji). Rzadziej występującą przyczyną cukru w moczu mogą być choroby przysadki mózgowej czy choroby wątroby, również przyjmowanie niektórych leków może powodować cukromocz.

W sytuacji takiej mówimy o cukromoczu lub glukozurii. Co istotne, często współwystępuje ona z ketonurią, czyli patologią polegającą na występowaniu w moczu tak zwanych ciał ketonowych. Należy wspomnieć, że same ciała ketonowe bez glukozurii nie są niebezpieczne. Jakie są tego przyczyny, kiedy należy wykonać badania, jakie są ich normy?

Ile może wynosić cukier w moczu – norma

Często zastanawiamy się kiedy należy wykonać badanie moczu. Odpowiedni test pomoże wykryć obecność składników, których nie powinno być u zdrowego człowieka. Właściwy poziom glukozy we krwi (diagnozowany na podstawie materiału pobranego z żyły) powinien wynosić 70-99 mg/dl. Stanem alarmowym (przedcukrzycowym) jest poziom 100-125 mg/dl. Powyżej wartości 126 mg/dl zazwyczaj diagnozuje się cukrzycę. Wciąż jednak mówimy wyłącznie o stężeniu glukozy we krwi.

A co z moczem? Czy stwierdzenie obecności glukozy jest niebezpieczne? Cukier w moczu pojawia się po przekroczeniu tak zwanego progu nerkowego, co w większości przypadków następuje w sytuacji, gdy hiperglikemia (przecukrzenie) osiągnie pułap minimum 180 mg/dl. Oznacza to, że stan pacjenta jest już bardzo poważny. Warto wiedzieć, że dopuszczalny poziom cukru w moczu (fizjologiczny) wynosi nie więcej, niż 1 mg/dl, przy czym jest to wartość tak mała, że nie ma szans na jej wykrycie w badaniach laboratoryjnych. Oznaczenie glukozy można wykonać przy ogólnym badaniu moczu.

Niekiedy pacjent otrzymuje wynik w skali jakościowej lub półilościowej. Przykładowo + – oznacza niskie stężenie glukozy w oczu, ++ – oznaczają umiarkowane stężenie glukozy w moczu, +++ – oznaczają wysokie stężenie glukozy

Przyczyny występowania cukru w moczu

Obecność glukozy w moczu to zazwyczaj sygnał o rozwoju cukrzycy. Przy lekkiej i umiarkowanej hiperglikemii, organizm wchłania glukozę przez nerki, a następnie oddaje ją do krwi. Progiem wydolności jest poziom 180 mg/dl, powyżej którego nerki zaczynają wydalać cukier z organizmu – stąd jego zawartość z moczu. Tak silna hiperglikemia najczęściej świadczy o cukrzycy (zwłaszcza cukrzycy typu 1), ale nie tylko. Niekiedy o obecności glukozy w moczu mogą świadczyć choroby związane z nadczynnością tarczycy. Inne możliwe (choć zdecydowanie rzadziej spotykane) przyczyny to:

zaburzenia pracy nerek (uszkodzenie cewek nerkowych),
schorzenia wątroby,
bardzo gwałtowny wysiłek fizyczny,
zaburzenia hormonalne,
podanie kroplówki z glukozą lub adrenaliny,
zaburzenia pracy przysadki mózgowej,
przyjmowanie leków,
nadużywanie alkoholu,
niewłaściwe przygotowanie pojemnika z moczem do badania

Cukier w moczu w ciąży

Cukier w moczu często pojawia się w ciąży. Jeśli jednak ma charakter incydentalny, z dużą dozą prawdopodobieństwa można orzec, że nie ma to związku ani z cukrzycą typu 1 lub cukrzycy typu 2, ani z tak zwaną cukrzycą ciążową, której istotą są wprawdzie zaburzenia produkcji i działania insuliny, ale która ustępuje wkrótce po porodzie. Nie zapominajmy, że zawsze warto się kontrolować i lepiej wykonać profilaktyczne badanie glukozy przed zajściem w ciążę.

Krótkotrwale występujący cukier w moczu ciężarnej może być normalnym stanem fizjologicznym, charakterystycznym dla okresu ciąży. Tym bardziej, że obniżony zostaje próg nerkowy i cukier w moczu ujawnia się już po przekroczeniu pułapu 150 mg/dl.

Objawy cukru w moczu

Objawy glukozurii są charakterystyczne i w dużej mierze zbieżne z objawami cukrzycy jako takiej. Zaliczyć do nich można takie symptomy, jak:

częstomocz i wielomocz – częste oddawanie moczu, o łącznej objętości przeszło 3 litrów na dobę,
gęsta konsystencja, ciemna barwa i silny zapach moczu,
związane z intensywnym wydalaniem odwodnienie organizmu,
związane z odwodnieniem przesuszenie skóry i błon śluzowych, suchość w ustach, bardzo silne pragnienie.

Do pozostałych objawów należą między innymi: wzmożony apetyt, utrata wagi, apatia, senność, rozdrażnienie, agresja, zaburzenia widzenia i mowy.

Kiedy należy badać cukier w moczu?

Badanie poziomu glukozy jest ważnym aspektem. Obecność cukru może wiązać się z wieloma dolegliwościami. Poziom cukru w moczu warto zatem sprawdzać regularnie, w ramach zwykłych badań kontrolnych, a także w przypadku wystąpienia powyżej opisanych objawów, uprawdopodabniających podejrzenie cukrzycy. Cukier w moczu badają regularnie także osoby, u których stwierdzono już cukrzycę, zwłaszcza typu 1.

Służy to kontroli dawek przyjmowanej leczniczo insuliny. W takiej sytuacji chorzy mogą korzystać z wygodnych i szybkich w obsłudze pasków testowych, które zanurza się w moczu, i które po kilku zaledwie minutach informują o zawartości (lub nie) cukru w moczu. Tego typu paski osoby przyjmujące insulinę powinny mieć przy sobie stale.

Należy dodać, że pobranie moczu najlepiej wykonać w godzinach porannych.

Cukier w moczu – jak to wyleczyć?

Stwierdzenie cukru w moczu wynika wdrożenia zaawansowanego leczenia, przy czym każdorazowo jego forma i charakter uzależnione są od przyczyn glukozurii, a więc od tego, czy stoi za nią cukrzyca, czy choroby nerek czy inne zaburzenia.

Dla przykładu, cukrzycę typu 1 leczymy za pomocą insulinoterapii, przy wsparciu bardzo rygorystycznej diety, natomiast w przebiegu cukrzycy typu 2, oprócz właściwego żywienia, aktywnego trybu życia i kontroli masy ciała, stosuje się też leczenie farmakologiczne. Co ważne, przed rozpoczęciem leczenia, niezbędne jest przeprowadzenie pogłębionej diagnostyki. W tym celu wykonać należy badania z krwi, takie jak:

pomiar stężenia glukozy we krwi na czczo,
test doustnego obciążenia glukozą,
badanie stężenia peptydu C.

Autor: Piotr Brzózka

Czytaj też:

Źródła:

Andrzej Szutowicz i Anna Raszei-Specht (red.), Diagnostyka laboratoryjna, Gdańsk 2011, Gdański Uniwersytet Medyczny

Piotr Brzózka