Zapalenie ucha u niemowlaka jest dolegliwością powszechną. Zapada na tę chorobę większość małych dzieci w Polsce. Dotyka ona zwłaszcza maluchy w wieku 6-24 miesięcy. Dlaczego tak się dzieje? Jak rozpoznać zapalenie ucha u niemowlaka? Jakie objawy ma ostre zapalenie ucha i czym różni się od wysiękowego? W jaki sposób leczy się to schorzenie?
Zapalenie ucha u niemowlaka
Ostre zapalenie ucha środkowego jest jedną z najczęstszych infekcji dotykających maluchy w wieku niemowlęcym i nieco starsze (najwyższa zachorowalność występuje w przedziale wiekowym od 0,5 do 2 lat). Jest to infekcja bakteryjna, będąca zazwyczaj powikłaniem po przebytej grypie lub przeziębieniu. Dlatego na zapalenie ucha niemowlaki chorują przede wszystkim w sezonie jesienno-zimowym. Kluczowym czynnikiem zwiększającym podatność maluchów jest niedojrzałość w budowie anatomicznej, polegająca na połączeniu jamy nosowej z trąbką słuchową, wskutek czego do uszu dostają się duże ilości chorobowej wydzieliny przy okazji najmniejszego nawet kataru.
Oprócz postaci ostrej, wyróżniamy też wysiękowe zapalenie ucha środkowego, które trwa dłużej, przebiega łagodniej, ale niezauważone i nieleczone może doprowadzić do trwałego niedosłuchu.
Objawy zapalenia ucha u niemowlaka
Objawy ostrego zapalenia ucha są charakterystyczne, u młodszych dzieci przeszkodą w postawieniu trafnej diagnozy mogą jednak być problemy natury komunikacyjnej.
Podstawowym symptomem jest silny ból ucha, któremu towarzyszyć może uczucie zatkania, szumienia a wręcz niedosłuchu. Dwu-trzylatek jest w stanie zasygnalizować problem werbalnie, natomiast u niemowlaka wskazaniem może być nerwowe dotykanie się, pocieranie uszu ręką albo o poduszkę.
Inne typowe objawy ostrego zapalenia ucha, to:
- bardzo wysoka gorączka (nawet powyżej 40 stopni Celsjusza),
- senność,
- apatia,
- rozdrażnienie,
- osłabienie,
- brak apetytu.
Infekcja może powodować także zaburzenia w pracy układu pokarmowego, w tym biegunkę i wymioty.
Jak rozpoznać zapalenie ucha u niemowlaka?
Pojawienie się ropnej wydzieliny może świadczyć o tym, że u dziecka rozwija się wysiękowe zapalenie ucha. Wskutek procesów zapalnych dochodzi do gromadzenia się płynu w jamie bębenkowej, co czasowo powoduje całkowity lub częściowy niedosłuch. Dzieci, które potrafią już zwerbalizować problem, uskarżają się na uczucie zalegania w uszach ciała obcego oraz szumy o znacznym natężeniu. Maluchy mogą być przy tym zdezorientowane, zdekoncentrowane, nadpobudliwe czy wręcz agresywne.
W odróżnieniu od postaci ostrej, w przypadku zapalenia wysiękowego nie występuje natomiast wysoka gorączka oraz inne objawy grypopodobne, takie jak katar. Należy pamiętać, że definitywne rozpoznanie zapalenia ucha u niemowlaka jest możliwe wyłącznie po przeprowadzeniu badania lekarskiego.
Przyczyny zapalenia ucha u niemowlaka
Za około 80 procent zakażeń wywołujących ostre zapalenie ucha środkowego odpowiadają dwa szczepy bakterii - Streptococcus pneumoniae oraz Haemophilus influenzae, te same, które powodować mogą między innymi zapalenie płuc czy opon rdzeniowo-mózgowych. Jeżeli natomiast chodzi o patogenezę zapalenia wysiękowego, do głównych czynników chorobotwórczych należą:
- zaburzenia funkcjonowania trąbki słuchowej,
- przerost migdałka środkowego,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- przewlekłe zapalenie zatok,
- przebyte ostre zapalenie ucha.
Leczenie zapalenia ucha u niemowlaka
Ostre zapalenie ucha leczy się objawowo. W celu zbicia bardzo wysokiej temperatury, podaje się leki przeciwgorączkowe. W przypadku małych dzieci mogą to być ibuprofen albo paracetamol. Jeżeli objawy nie ustępują, do leczenia można włączyć antybiotyk z grupy penicylin. Stan zapalny powinien minąć w ciągu kilku dni. Choroba może jednak nawrócić, albo przejść w stan przewlekły.
Wysiękowe zapalenie ucha trwa dłużej – nawet do 3 miesięcy. Po tym czasie powinno ustąpić, w dużej mierze samoistnie, ale też dzięki wsparciu leków rozrzedzających wydzielinę. W uzasadnionych przypadkach podaje się antybiotyki, na przykład amoksycylinę albo klindamycynę. Jeżeli leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów, mały pacjent może zostać na krótko hospitalizowany w celu wykonania zabiegu tympanocenezy albo paracentezy. Pierwszy z nich polega na nacięciu błony bębenkowej, drugi – jej nakłuciu. W sytuacji, gdy przyczyną zapalenia ucha jest przerośnięty migdałek, dziecko kierowane jest na zabieg jego wycięcia (tonsillektomia).
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Jak rozpoznać bostonkę u niemowlaka? Objawy, leczenie
- Co oznacza prężenie się niemowlaka? Przyczyny, objawy
- Płacz niemowlaka – jak sobie z nim radzić? Co oznacza?
- Co oznacza wysypka u niemowlaka? Objawy, leczenie
Źródła:
- Elżbieta Niemczyk, Małgorzata Dębska, Lidia Zawadzka-Głos, Ostre zapalenie ucha środkowego u dzieci hospitalizowanych w roku 2014 w Klinice Otolaryngologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Nowa Pediatria 2015 19(3), wyd. Borgis