Choroba wieńcowa rozwija się w organizmie przez lata. Zazwyczaj daje o sobie znać za sprawą charakterystycznych objawów, takich jak ból, ucisk i duszność w klatce piersiowej. Do najczęstszych skutków choroby wieńcowej należą: zawał serca, nagła śmierć sercowa oraz dusznica bolesna.
Czym jest choroba wieńcowa? Jakie są jej przyczyny i objawy? Jak leczy się to schorzenie? Jak pacjent powinien zmodyfikować swój styl życia oraz codzienną dietę, aby zminimalizować ryzyko zawału?
Przyczyny choroby wieńcowej
W 90 procentach przypadków za rozwój choroby wieńcowej odpowiada miażdżyca - schorzenie nazywane cichym zabójcą, polegające na systematycznym, wieloletnim odkładaniu się lipidów i włóknika, co w dłuższej perspektywie prowadzi do utraty elastyczności i zawężenia światła tętnic.
Czynnikami ryzyka w miażdżycy, a co za tym idzie, pośrednio także w chorobie wieńcowej, są:
- starszy wiek (powyżej 45 lat u mężczyzn i powyżej 55 lat u kobiet),
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca,
- nieodpowiednia dieta, bogata w tłuszcze zwierzęce,
- zwiększony poziom „złego cholesterolu” (LDL),
- palenie papierosów, picie alkoholu,
- siedzący tryb życia,
- osobowość typu a (podatność na stres, skłonność do rywalizacji, życie w stałym napięciu),
- uwarunkowania genetyczne.
Oprócz miażdżycy, do przyczyn choroby wieńcowej zaliczyć można także wady wrodzone i nabyte serca, niedokrwistość, nadczynność tarczycy oraz nadciśnienie tętnicze samo w sobie (bez choroby miażdżycowej).
Objawy choroby wieńcowej
Do typowych objawów choroby wieńcowej należą:
- ból w klatce piersiowej (w okolicy zamostkowej), promieniujący do barków i do żuchwy. Bolesność jest przeszywająca, często odbierana jest przez pacjentów jako dusząca. Nasila się po wysiłku fizycznym, a także w wyniku długotrwałej lub gwałtownej ekspozycji na czynnik stresujący,
- spłycenie i przyspieszenie oddechu, uczucie duszności,
- silne napady lęku,
- tachykardia (częstoskurcz), uczucie kołatania serca,
- zawroty głowy, osłabienie, mdłości.
Objawy choroby wieńcowej dzieli się na 4 kategorie w zależności od nasilenia i okoliczności, w jakich występują.
- I – ból w klatce piersiowej pojawia się w wyniku intensywnego wysiłku fizycznego,
- II – ból pojawiający się po przejściu w szybkim tempie kilkuset metrów, w szczególności po jedzeniu lub po przebudzeniu się,
- III – do wywołania bólu wystarczy przejście kilkudziesięciu metrów lub wejście na pierwsze piętro,
- IV – ból pojawiający się przy najmniejszej aktywności fizycznej lub bez żadnego powodu.
Skutki choroby wieńcowej
Najpoważniejszym ze skutków choroby wieńcowej jest zawał mięśnia sercowego, definiowany jako martwica serca, do której dochodzi wskutek skrajnego zawężenia lub zamknięcia światła tętnicy wieńcowej, doprowadzającej krew do najważniejszego z mięśni ludzkiego organizmu.
W zdecydowanej większości przypadków, bezpośrednią przyczyną zawału jest zakrzep tworzący się w miejscu przewężania wytworzonego przez miażdżycowe blaszki. Zawał serca utożsamiany jest często z pojęciem ostrego zespołu wieńcowego. Drugim ze skutków niestabilnej choroby wieńcowej, choć zdecydowanie rzadziej występującym, jest tak zwana nagła śmierć sercowa, która jest powodowana niespodziewanym zatrzymaniem krążenia, i której nie należy utożsamiać z zawałem serca. Jeśli chodzi natomiast o konsekwencje przewlekłej (stabilnej) choroby niedokrwiennej serca, najczęściej wśród nich wymienia się uciążliwą i budzącą lęk dusznicę bolesną, charakteryzującą się opisanymi wyżej objawami w obrębie klatki piersiowej.
Badania w chorobie wieńcowej
Choroba wieńcowa została przez medycynę bardzo dobrze poznana, a jej objawy są wyjątkowo charakterystyczne i czytelne. Oznacza to, że jej diagnostyka jest względnie prosta. Podstawę stanowi dobrze i wnikliwie przeprowadzony wywiad lekarski. Jeżeli stan pacjenta wzbudzi jakiekolwiek podejrzenia, powinien zostać skierowany na podstawowe badania serca, w tym przede wszystkim:
- UKG (echokardiograia, ultrasonokardiografia),
- EKG spoczynkowe (elektrokardiografia),
- EKG wysiłkowe (test wysiłkowy),
- badanie enzymów sercowych.
Najskuteczniejszą (ale bardzo nie lubianą przez pacjentów, ze względu na inwazyjny charakter) metodą badania jest koronarografia. Jest to swego rodzaju zabiegu, polegający na wprowadzeniu cewnika przez tętnicę udową, a następnie – po podaniu kontrastu – uwidocznieniu ewentualnych zmian na monitorze komputera. Badanie to wymaga krótkotrwałej (2 dni) hospitalizacji.
Leczenie choroby wieńcowej
Leczenie choroby wieńcowej odbywa się wielotorowo. Do najważniejszych elementów terapii należą:
- zmiana trybu życia (zwiększenie dawki codziennego ruchu, obniżenie poziomu stresu),
- dieta uboga w tłuszcze zwierzęce,
- nie palenie papierosów,
- leczenie farmakologiczne,
- leczenie inwazyjne (koronarografia).
Jeżeli chodzi o leki, które pacjenci otrzymują w przebiegu choroby wieńcowej, wyróżnić można kilka grup, przepisywanych w zależności od charakteru, patogenezy oraz nasilenia objawów.
Należą do nich między innymi:
- leki przeciwpłytkowe, w tym przede wszystkim kwas acetylosalicylowy,
- leki fibrynolityczne,
- leki β-adreonolityczne, czyli tzw. beta-blokery,
- glikozydy nasercowe.
Dieta w chorobie wieńcowej
Niezwykle ważnym działaniem profilaktyczno-leczniczym jest stosowna dieta. W chorobie wieńcowe podstawą jest ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych, cholesterolu, cukru oraz soli.
Potrawy, które powinny zniknąć z menu osoby cierpiącej na chorobę wieńcową, to:
- wieprzowina, wołowina, baranina,
- mleko pełnotłuste, śmietana, masło,
- tłuste sery żółte, białe i topione,
- żółtko jaj,
- czekolada, ciastka, ciasta, lody,
- frytki, hamburgery, hot dogi, chipsy.
Tłuszcze zwierzęce powinno się zastąpić roślinnymi. Zalecane są oliwa z oliwek, czy olej słonecznikowy. Aby zaopatrzyć organizm w niezbędne składniki odżywcze, spożywać należy:
- owoce (200 gramów na dobę),
- warzywa (200 gramów na dobę),
- ryby (przynajmniej 2 razy w tygodniu),
- pieczywo pełnoziarniste,
- chude mleko i sery, kefir,
- chude mięso i wędliny (m.in. kurczak, indyk),
- woda mineralna, niesłodzona herbata, soki z minimalną zawartością cukru.
Co to jest choroba wieńcowa?
Choroba wieńcowa, w medycznej nomenklaturze znana jako choroba niedokrwienna serca, to zestaw objawów wynikających z przewlekłego niedokrwienia serca, powodujących niedotlenienie i nieodżywienie mięśnia sercowego. Przyczyną jest zawężenie tętnicy wieńcowej zaopatrującej serce, do którego najczęściej dochodzi wskutek zmian miażdżycowych.
Schorzenie występuje w dwóch postaciach:
- przewlekła choroba niedokrwienna serca (dawniej: stabilna choroba wieńcowa),
- ostry zespół wieńcowy (dawniej: niestabilna choroba wieńcowa).
Choroba wieńcowa stanowi potencjalnie śmiertelne zagrożenie dla pacjenta, częstą jej konsekwencją jest zawał mięśnia sercowego.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Badanie Dopplera - nieinwazyjne badanie żył i tętnic
- Jak ćwiczyć, by mieć zdrowsze serce?
- Jakie są najlepsze leki na nadciśnienie? Jak je dobrać?
Źródła:
- Dieta przy chorobach serca, Szpital Uniwersytecki w Krakowie, su.krakow.pl
- Olga Ochdyńska, Magdalena Pieniacka, Ostre zespoły wieńcowe, Współczesne pielęgniarstwo i ochrona zdrowia, 2012/02
- Rafał Gołdyn, Choroba wieńcowa – przyczyny, czynniki ryzyka, leczenie farmakologiczne i inwazyjne, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych