Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego prawie trzy miliony Polaków cierpi na cukrzycę, a co dziesiąty z nas jest w stanie przedcukrzycowym. Większość nie ma o tym pojęcia. Szkoda. Najczęściej występującej cukrzycy typu drugiego można zapobiec, jeśli hiperglikemia zostanie wcześnie wykryta.
O cukrzycy mówimy, kiedy poziom cukru w krwi na czczo jest wyższy niż 125 mg/dl oraz winduje do ponad 200 mg/dl dwie godziny po posiłku. Medycyna wyróżnia kilka typów tej choroby:
- cukrzycę typu jeden,
- cukrzycę typu dwa,
- cukrzycę ciążową,
- MODY,
- LADA.
Najczęściej mamy do czynienia z cukrzycą typu drugiego – ma ją 90 proc. diabetyków i to jej powinniśmy się obawiać. Jest niebezpieczna, ponieważ przez długie lata może się rozwijać, nie dając żadnych objawów, ale w tym czasie niszczy nasze naczynia krwionośne i przyspiesza rozwój miażdżycy tętnic.
Podwyższone stężenie glukozy obniża odporność, częściej dochodzi do chorób jamy ustnej, np. paradontozy, gorzej pracują nerki i słabną oczy. Dobra wiadomość? Nawet gdy badania wskazują stan przedcukrzycowy, mamy wiele możliwości i sporo czasu, by zapobiec rozwinięciu się cukrzycy. Stan przedcukrzycowy trwa zwykle od ośmiu do kilkunastu lat.
Poznaj: Skuteczne zioła dla diabetyka
Jak zapobiec rozwojowi cukrzycy?
Na początek warto ocenić ryzyko wystąpienia cukrzycy typu drugiego za pomocą skali FINDRISC, a później przynajmniej raz na dwa lata sprawdzać poziom cukru we krwi. Nie tylko badajmy stężenie glukozy w krwi na czczo, ale też zróbmy doustny test obciążenia glukozą (OGTT), tzw. krzywą cukrową.
Wynik prawidłowy po dwugodzinnym obciążeniu glukozą wynosi poniżej 140 mg/dl. Nieprawidłową glikemię wyznaczają wartości 140 – 199 mg/dl, natomiast istnienie cukrzycy może sugerować wynik powyżej 200 mg/dl po obciążeniu glukozą.
Wartości prawidłowe glikemii badanej glukometrem to: wynik na czczo poniżej 99 mg/dl. Gdy mieści się on w zakresie 100 – 125 mg/dl, można podejrzewać stan przedcukrzycowy. Wbrew obiegowej opinii nie dotyczy on wyłącznie osób starszych i otyłych, ale coraz częściej także szczupłych, młodych kobiet. Wpływ na to mają stres, przeciążenie zawodowe i siedzący tryb życia.
Jak obniżyć poziom cukru w krwi?
Jak pokazują badania z Pennington Biomedical Research Center Louisiana State University, obniżenie masy ciała o 10 procent u pacjentów ze stanem przedcukrzycowym zmniejsza ryzyko cukrzycy o 60 procent.
Zdaniem dietetyków najprostszą drogą do tego celu jest ograniczenie kalorii w diecie (1500 – 1800 kcal/dobę), niejedzenie „złych” węglowodanów i tłuszczów.
„Filozofia współczesnej diety przeciwcukrzycowej to jedzenie jak największej ilości warzyw, najlepiej surowych lub gotowanych na parze, faworyzowanie mięsa indyczego, przestawienie się na picie dużej ilości wody” – mówi Sylwia Leszczyńska, dietetyk Instytutu Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klinicznej SANVITA.
Można również wspomagać się preparatami ziołowymi na cukrzycę, których działanie polega na zmniejszeniu wchłaniania cukru z przewodu pokarmowego (np. morwa biała, pokrzywa zwyczajna, kozieradka pospolita). Badania wykazały, że związki zawarte w cynamonie modyfikują receptor insulinowy w taki sposób, że staje się on bardziej wrażliwy na jej działanie. Zalecana dawka w stanie przedcukrzycowym to łyżeczka dziennie. Osobom zagrożonym cukrzycą poleca się również ocet jabłkowy. Składniki w nim zawarte blokują działanie amylazy, czyli enzymu trawiennego, który w jelicie cienkim rozkłada cukry złożone, jak np. skrobia, na cukry proste, takie jak glukoza, w związku z czym są one wydalane, a nie zamieniane w glukozę przenoszoną do krwi.
Trzeba też więcej się ruszać. Codzienny 40-minutowy marsz może zmniejszyć ryzyko choroby aż o 20 procent. Dowiedziono, że już po 30 minutach joggingu, nordic walkingu, pływania, a nawet tańczenia wzrasta o 10 proc. wrażliwość naszych komórek na działanie insuliny. Badania opublikowane niedawno w czasopiśmie „PLOS Medicine” pokazały, że u osób, które regularnie jeżdżą do pracy na rowerze, ryzyko wystąpienia cukrzycy jest 20 procent niższe niż u tych, które poruszają się samochodem. Ponadto jazda na rowerze, bieganie oraz pływanie skuteczne zmniejszają otyłość brzuszną, która jest jednym z czynników sprzyjających rozwojowi cukrzycy.
Autor: Marzena Maciejczyk
Czytaj też: Waga dietetyczna - dla cukrzyka i nie tylko - jak działa?
Wytyczne zasady rozpoznawania zaburzeń gospodarki węglowodanowej
Glikemia przygodna — oznaczona w próbce krwi pobranej o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory ostatnio spożytego posiłku
≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l) - cukrzyca*
(gdy występują objawy hiperglikemii,takie jak: wzmożone pragnienie, wielomocz, osłabienie)
Glikemia na czczo — oznaczona w próbce krwi pobranej 8–14 godzin od ostatniego posiłku
Stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej
70–99 mg/dl (3,9–5,5 mmol/l) - prawidłowa glikemia na czczo
100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l) - nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG)
≥ 126 mg/dl (7,0 mmol/l) - cukrzyca*
Glikemia w 120. minucie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT)według WHO
< 140 mg/dl (7,8 mmol/l) - prawidłowa tolerancja glukozy (NGT)
140–199 mg/dl (7,8–11,0 mmol/l) - nieprawidłowa tolerancja glukozy (IGT)
≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l) - cukrzyca*
___
IFG (impaired fasting glucose) — nieprawidłowa glikemia na czczo;
NGT (normal glucose tolerance) — prawidłowa tolerancja glukozy;
IGT (impaired glucose tolerance) — nieprawidłowa tolerancja glukozy;
WHO (World Health Organization) — Światowa Organizacja Zdrowia
*Do rozpoznania cukrzycy konieczne jest stwierdzenie jednej z nieprawidłowości, z wyjątkiem glikemii na czczo, gdy wymagane jest 2-krotne potwierdzenie zaburzeń; przy oznaczaniu glikemii należy uwzględnić ewentualny wpływ czynników niezwiązanych z wykonywaniem badania (pora ostatnio spożytego posiłku, wysiłek fizyczny, pora dnia).
Konsultacja merytoryczna: lek. Mateusz Kowalczyk, Centrum Medyczno-Rehabilitacyjne Kolińskiego.