Kołatanie serca świadczyć może o ciężkiej arytmii lub niewydolności serca. Ale może też być objawem psychosomatycznym, wyolbrzymionym przez zalęknioną psychikę pacjenta. W każdym jednak przypadku, objawy i przyczyny kołatania serca powinny być dokładanie zbadane.
Co to jest kołatanie serca?
Kołatanie serca nie jest terminem stricte medycznym. To określnie potoczne odnoszące się do szerokiej palety objawów fizykalnych, ale też subiektywnych odczuć dotyczących pracy serca. Kołatanie serca może świadczyć o wystąpieniu ciężkich zaburzeń, takich jak zawał mięśnia sercowego, niewydolność serca, migotanie przedsionków i inne arytmie.
Może też być reakcją o charakterze nerwicowym lub epizodem, który funkcjonuje przede wszystkim na poziomie psychiki pacjenta (paniczny lęk prowadzący do wyolbrzymienia drobnych objawów). Tak czy inaczej, ze względu na możliwe podłoże oraz konsekwencje, powtarzające się, nawracające przypadki kołatania serca powinny być skonsultowane z lekarzem kardiologiem.
Przyczyny kołatania serca
Przyczyny kołatania serca są niezwykle zróżnicowane. Palpitacje mogą być odczuwane zarówno przez osoby chore, jak i zupełnie zdrowe. Bezpośrednią przyczyną kołatania są zaburzenia pracy tzw. węzła zatokowo-przewodzeniowego, który znajduje się w prawym przedsionku serca i w którym wytwarzane są impulsy elektryczne pobudzające serce do pracy. Prawidłowo działające serce powinno miarowo bić w tempie 60-100 uderzeń na minutę. Jeśli jednak impulsy elektryczne nie są wytwarzane lub przewodzone w sposób właściwy, serce gubi swój rytm. Zaczyna bić szybciej, lub niemiarowo, co często odczuwane jest i opisywane jako kołatanie serca. Powodem tego mogą być:
- arytmie różnego typu, w tym tachykardia (ponad 100 uderzeń na minutę) oraz migotanie przedsionków (przyspieszona praca przedsionków, skutkująca nieregularną akcją komór);
- inne choroby i zaburzenia pracy serca;
- intensywny wysiłek fizyczny;
- silne pobudzenie nerwowe, lęk, panika;
- spożycie kawy, alkoholu, narkotyków. Palenie papierosów;
- nadczynność tarczycy;
- niedokrwistość (anemia);
- przyjmowanie niektórych leków a także środków odchudzających;
- niedobór potasu i magnezu;
- menopauza;
- ciąża.
Objawy kołatania serca
Kołatanie serca odczuwane jest przez pacjenta jako szybsze bicie. O kołataniu zazwyczaj mówimy, gdy akcja serca przekracza 100 uderzeń na minutę, a także kiedy jest nieregularna. Istotne jest też odczucie bicia ze zwielokrotnioną siłą. Pacjenci uskarżający się na kołatanie serca często mówią, że słyszą jego pracę. Towarzyszyć temu mogą inne objawy, wśród których wymienia się:
- ból w klatce piersiowej, promieniujący do barku i szczęki;
- duszności, spłycony oddech;
- uczucie lęku, napady paniki;
- podwyższone ciśnienie krwi;
- zawroty głowy, nudności;
- zaczerwienienie skóry;
- osłabienie, drżenie kończyn.
Wystąpienie tego typu objawów to wskazanie do tego, by jak najszybciej skorzystać z pomocy lekarskiej. To może być nawet zawał.
Kołatanie serca w nocy – czy to nerwica?
Kołatanie serca bardzo często odczuwane jest przez pacjentów w nocy, czyli wtedy, kiedy teoretycznie jego bicie powinno być najwolniejsze i najspokojniejsze. Przyczyną obiektywną może być faktycznie występujące zaburzenie czynności serca, związane z określoną chorobą. Często jednak tego typu nocne epizody mają bezpośredni lub pośredni związek ze sferą emocjonalną. Nocne kołatanie serca często dopada osoby cierpiące na bezsenność o podłożu lękowym.
W takiej sytuacji niemożność uśnięcia często idzie w parze ze wzmożonym wsłuchiwaniem się w sygnały płynące z własnego organizmu i przetwarzaniem wszelkich bodźców w niekorzystny sposób. Stąd już tylko jeden krok do nerwicy serca. Istnieje też szereg chorób pozornie nie związanych z pracą serca, które w pewnych okolicznościach mogą wywoływać obiektywne lub subiektywne kołatanie, i które często objawiają się w nocy. Należy do nich między innymi refluks żołądkowo-jelitowy.
Kołatanie serca po alkoholu
Bardzo często pojawia się też kołatanie serca po alkoholu. Nie w chwili spożycia, lecz kilka godzin po. Występuje szczególnie po spożyciu dużych ilości moczopędnego piwa. Kołatanie serca jest w tym przypadku efektem silnego odwodnienia, a także wypłukania cennych elektrolitów. Powodem może być też zatrucie substancjami zawartymi w alkoholu. W takich sytuacjach zaleca się silne nawodnienie organizmu (wystarczy zwykła woda) oraz suplementację potasu i magnezu.
Jak leczyć kołatanie serca?
Ze względu na potoczny charakter terminu „kołatanie serca” oraz rozległość faktycznych dolegliwości stojących za tego typu objawami, nie sposób odpowiedzieć wprost na pytanie o sposób leczenia palpitacji. W przypadku schorzeń i zaburzeń układu sercowo-naczyniowego, stosuje się adekwatne leczenie kardiologiczne, metodami farmakologicznymi oraz inwazyjnymi (m.in. poprzez zabieg ablacji serca, wykonywany przy różnego rodzaju arytmiach).
Jeśli kołatanie serca ma podłoże nerwowe, remedium są środki obniżające poziom lęku oraz mające działanie antydepresyjne, a także zaawansowana psychoterapia. W wielu innych sytuacjach, kołataniu serca można przeciwdziałać modyfikując życiowe zwyczaje, a więc redukując poziom stresu, obniżając przeciążenia organizmu wynikające z wysiłku fizycznego, rezygnując z używek, czy zmieniając dietę.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Migotanie przedsionków - co to jest i jakie są objawy?
- Pierwsza pomoc przy zawale. Co należy zrobić?
- Zawał serca - jakie są objawy? Przyczyny i leczenie
Źródła:
- Beata Średniawa, Zbigniew Kalarus, Aktualna klasyfikacja migotania przedsionków i leczenie różnych jego postaci, Medycyna po dyplomie 2012/06
- Nerwica lękowa - National Health Service, www.nhs.uk
- Rafał Gołdyn, Choroba wieńcowa – przyczyny, czynniki ryzyka, leczenie farmakologiczne i inwazyjne, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych