Ucisk w klatce piersiowej, kołatanie serca, duszności - nietypowe objawy refluksu mogą przywodzić na myśl zawał serca lub zapalenie oskrzeli. Jak jeszcze może się objawić choroba refluksowa? Dlaczego cofanie się jedzenia z żołądka do przełyku wywołuje astmę i próchnicę?
Typowe i nietypowe objawy refluksu
Refluks (GER) jest zaburzeniem polegającym na cofaniu się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Wyróżniamy dwie zasadnicze jego postaci, o zróżnicowanej etiologii, charakterze i objawach.
- Refluks fizjologiczny – występuje u niemowląt do ukończenia pierwszego roku życia. Jest zjawiskiem w zupełności naturalnym, związanym z niedojrzałością układu trawiennego malucha, zarówno pod kątem czynnościowym, jak i anatomicznym.
- Refluks patologiczny – zazwyczaj u dzieci starszych i osób dorosłych. Powodem jest dysfunkcja dolnego zwieracza przełyku. Refluks patologiczny może się przerodzić w złożoną i wieloobjawową chorobę refluksową (GERD).
Typowym objawem refluksu fizjologicznego jest tzw. ulewanie się, czyli wylewanie cofniętego pokarmu na zewnątrz. W przypadku refluksu patologicznego, typowe objawy to tzw. odbijanie się, nudności, wymioty oraz zgaga. Oprócz tego istnieje jednak szereg objawów nietypowych. Jakich?
Najczęstsze nietypowe objawy refluksu
Do najczęściej spotykanych nietypowych objawów refluksu należą między innymi:
symptomy przełykowe, w tym:
- nieprzyjemny zapach z ust,
- ślinotok,
- ból w górnej części brzucha,
symptomy pozaprzełykowe, w tym:
- ból w klatce piersiowej, w okolicy zamostkowej,
- kołatanie serca,
- przewlekły kaszel i świszczący oddech,
- nocny bezdech,
- próchnica.
Dlaczego objawy refluksu mylone są z zawałem?
Jednym z najczęściej występujących nietypowych symptomów choroby refluksowej, jest ucisk w okolicy mostka. Jest to objaw charakterystyczny także dla choroby wieńcowej, dlatego występując w dużym natężeniu, bywa niekiedy we wstępnym rozpoznaniu mylony z zawałem serca. Tym bardziej, że często towarzyszy mu także kołatanie serca, czy duszności, a nasilenie symptomów obserwowane jest po wysiłku fizycznym. Doświadczony lekarz zazwyczaj jednak dostrzeże istotne różnice już na etapie rozmowy z pacjentem.
Dolegliwości związane z refluksem od zawału odróżnia między innymi:
- ścisły związek ze spożywaniem posiłków – występuje w niedługim odstępie czasowym po jedzeniu,
- brak promieniowania bólu do barku, ramienia i pleców, co jest charakterystyczne dla schorzeń związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu krążenia.
Astma a nietypowe objawy refluksu
Refluks objawia się niekiedy poprzez kaszel, a nawet świszczący oddech. Są to symptomy zbliżone do tych, które obserwuje się w przebiegu zapalenia oskrzeli oraz astmy. W przypadku tego drugiego schorzenia faktycznie występuje nie tylko podobieństwo objawów, ale też dwuwektorowy związek przyczynowo-skutkowy.
Refluks może być zarówno efektem astmy, jak i czynnikiem prowadzącym do nasilenia jej objawów. Jest kilka teorii wyjaśniających tę zależność. Naukowcy uważają, że napady kaszlu mogą być wywołane pobudzeniem nerwu błędnego w przełyku, do czego dochodzi wskutek podrażnienia błon śluzowych przez cofającą się treść pokarmową. Inne wyjaśnienie odwołuje się do zjawiska mikroaspiracji, polegającego na przenikaniu kwaśnej treści z układu pokarmowego do układu oddechowego (oskrzeli i tchawicy). Jeśli chodzi natomiast o zależność odwrotną, najczęściej ataki refluksu u astmatyków tłumaczy się różnicą ciśnień między żołądkiem a przełykiem, do czego dochodzi na skutek kaszlu i co powoduje cofanie się treści pokarmowej. W efekcie istnieje bardzo silna korelacja między tymi schorzeniami - na refluks cierpi około 70 procent astmatyków.
Dlaczego refluks prowadzi do próchnicy?
Kwas żołądkowy ma pH na poziomie około 1,5. Tymczasem prawidłowy odczyn w jamie ustnej powinien wynosić około 7, a więc być obojętny. Przedostawanie się kwaśnej treści do ust ma zgubne skutki dla uzębienia osoby chorej. Zawarty w cofającym się pokarmie kwas prowadzi do erozji szkliwa, a w konsekwencji rozwoju próchnicy. Ta zaś, nieleczona, skutkować może utratą zębów, a nawet zakażeniami ogólnoustrojowymi.
Osoby cierpiące na refluks powinny pamiętać o ścisłych zalecaniach dotyczących higien jamy ustnej. Przede wszystkim, choć nie jest to przyjemne, bezwzględnie należy pohamować naturalny odruch sięgnięcia po szczoteczkę do zębów po wystąpieniu refluksu. Pamiętajmy, że poddane działaniu kwasów szkliwo jest w tym momencie bardzo osłabione, zatem jego szczotkowanie prowadzić będzie do bezpośrednich, mechanicznych uszkodzeń.
Jak więc pielęgnować jamę ustną?
- zęby myjemy dopiero po upływie 1 godziny od wystąpienia refluksu,
- bezpośrednio po epizodzie refluksowym, przepłukujemy usta wodą lub innym płynem zobojętniającym ph,
- stosujemy pasty do zębów z dużą ilością fluoru.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Zioła na trawienie - domowe sposoby na niestrawność
- Zioła na wakacyjne problemy trawienne
- Domowe sposoby na zgagę
Źródła:
- Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Bartosz Romańczuk, Choroba refluksowa przełyku u dzieci i młodzieży, 2010 Via Medica
- Iwona Patyk, Andrzej Chciałowski, Choroba refluksowa przełyku a astma oskrzelowa¸ Pediatr Med Rodz 2009, 5 (2),
- Michał Raban, Artur Żak, Jakub Litak, Monika Turska, Cezary Grochowski, Choroba refluksowa przełyku – opis jednostki, diagnostyka i leczenie, Journal of Education, Health and Sport. 2017