Wątroba posiada duże zdolności do regeneracji, ale nie są one nieograniczone. Jeśli rozwinie się marskość lub niewydolność, konieczna jest transplantacja narządu. Sprawdź, jak dbać o wątrobę, żeby tego uniknąć.
Jak dbać o wątrobę?
Wątroba pełni ponad 500 funkcji w ludzkim organizmie. Najważniejsze to wytwarzanie żółci, odtruwanie organizmu z toksyn i filtrowanie krwi, termoregulacja, magazynowanie witamin i składników mineralnych, a także przemiana węglowodanów, białek i tłuszczów. Jeśli praca wątroby zostanie zaburzona, odbije się to negatywne na funkcjonowaniu całego organizmu. Co bardzo istotne, wątroba choruje wyjątkowo podstępnie. Nie jest unerwiona czuciowo, a zatem nie powoduje dolegliwości bólowych.
Dopiero kiedy ulegnie znacznemu powiększeniu pod wpływem toczącego się procesu chorobowego, zaczyna rozciągać otaczającą ją otrzewną, a pacjenci zaczynają odczuwać dyskomfort w prawnym podżebrzu, nazywany potocznie bólem brzucha. Często pierwsze symptomy chorób wątroby pojawiają się na tyle późno, że jej całkowita regeneracja nie jest już możliwa. Dlatego o wątrobę należy dbać jeszcze zanim zaczną nam doskwierać dolegliwości. Zasada: lepiej zapobiegać niż leczyć ma zastosowanie zwłaszcza w przypadku chorób tego narządu. Sprawdź, jak dbać o wątrobę.
Jak dbać o wątrobę? Zmień nawyki żywieniowa
Potrawy smażone na głębokim tłuszczu, żywność wysoko przetworzona, słodycze, dania typu fast food, a do tego alkohol – to wyjątkowo szkodliwa mieszanka. Taki sposób żywienia odbije się negatywnie na funkcjonowaniu wątroby. W komórkach wątrobowych z czasem zaczną gromadzić się krople tłuszczu, a narząd zacznie się powiększać. Jeśli w porę nie zareagujemy proces stłuszczenia wątroby będzie postępować. Krople tłuszczu zaczną się zlewać, powstaną torbiele z odczynem zapalnym, a w konsekwencji może rozwinąć się marskość wątroby. Szacuje się, że stłuszczenie wątroby może dotyczyć 20 procent dorosłych Polaków. Chorobie można jednak skutecznie przeciwdziałać.
Jak dbać o wątrobę, żeby nie doprowadzić do jej otłuszczenia? Przede wszystkim zmieniając nawyki żywieniowe. Należy jednak uważać, żeby nie przesadzić. Zbyt restrykcyjna dieta może bowiem pogłębić problem – stłuszczenie będzie postępować jeszcze szybciej. Generalnie dieta powinna być zbilansowana, lekkostrawna, niskotłuszczowa oraz o niskim indeksie glikemicznym. Należy pamiętać, by dostarczać organizmowi odpowiednią ilość węglowodanów, białek i tłuszczu.
Węglowodany powinny wynosić 50 procent dziennego zapotrzebowania energetycznego, tłuszcze 30 procent, a białko – 20 proc. Należy wystrzegać się węglowodanów prostych. Powinno się je zastąpić węglowodanami złożonymi. Wskazane jest jedzenie dużej ilości warzyw, najlepiej zielonych oraz owoców, ale o niskim indeksie glikemicznych. Posiłki powinno się jeść regularnie. Najlepiej 4-5 razy na dobę, ale w mniejszych ilościach. Ważny jest także sposób przyrządzania potraw – zamiast smażenia, zaleca się gotowanie na parze, ewentualnie pieczenie. Nie można także zapominać o wodzie – wskazane jest picie dwóch litrów niegazowanej wody mineralnej na dobę.
Jak dbać o wątrobę i woreczek żółciowy? Pij zioła
Pomiędzy posiłkami można pić ziołowe napary, ewentualnie zażywać ziołowe suplementy diety, które usprawnią pracę wątroby. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie zioła są zalecane na dolegliwości wątrobowe. Niektóre wykazują działanie hepatotoksyczne. Do ziół o korzystnym działaniu na komórki wątrobowe należą:
- ostropest plamisty,
- czarna rzodkiew,
- mniszek lekarski,
- karczoch,
- kwiat jaśminu.
Niezalecane się natomiast następujące rośliny:
- świeca wróżka
- żywokost lekarski
- ożanka
- zielona herbata
- mięta polei
- tarczyca bajkalska
- podbiał pospolity.
Warto pamiętać, że zioła oraz suplementy diety na bazie ziół mogą wchodzić w reakcje z zażywanymi lekami lub nasilać metabolizm leków, dlatego przed ich zażyciem warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Jak dbać o wątrobę? Profilaktyczne badania
Jak jeszcze można dbać o wątrobę? Poza zdrowym odżywianiem się i unikaniem używek – zwłaszcza alkoholu, nie można zapominać o wykonywaniu badań kontrolnych. Ponieważ choroby wątroby w początkowym stadium mogą przebiegać bezobjawowo, badania diagnostyczne powinno się wykonywać okresowo.
Dotyczy to szczególnie osób po 40. roku życia. Podstawowymi badaniami wykonywanymi w profilaktyce i diagnostyce chorób wątroby są tzw. próby wątrobowe, czyli badanie krwi, które polega na oznaczeniu enzymów ALAT, ASPAT oraz GGTP. Warto także oznaczyć stężenie bilirubiny w surowicy krwi. Jeśli wyniki badań laboratoryjnych będą niepokojące, lekarz powinien skierować pacjenta na inne badania, takie jak:
- usg wątroby
- tomografię komputerową wątroby
- scyntygrafię wątroby
- arteriografię wątroby.
Niekiedy konieczne jest przeprowadzenie badań inwazyjnych, takich jak laparoskopia lub biopsja wątroby.
Autor: Joanna Woźniak
Czytaj też:
- Herbata na wątrobę – jaką wybrać? Rodzaje
- Co szkodzi wątrobie? Jakich produktów unikać? Zalecenia
- Ból wątroby po jedzeniu - co może oznaczać? Leczenie
- Niewydolność wątroby – ostra, przewlekła. Jak ją leczyć?
Bibliografia:
- Habior A., Ostra niewydolność wątroby, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVII, nr 1, 2014, 24-30.
- Habior A., Zioła i suplementy diety a ryzyko uszkodzenia wątroby, Gastroenterologia Kliniczna 2012, tom 4, nr 2, 59–68.