Pępek u noworodka wymaga szczególnej pielęgnacji, zwłaszcza w pierwszych dwóch-trzech tygodniach, do czasu odpadnięcia kikuta i zagojenia rany. Zobacz, czym pielęgnować pępek, a także - czy krwawiący pępek u noworodka jest powodem do zmartwienia oraz co robić, gdy zacznie ropieć.
Dlaczego trzeba dbać o pępek u noworodka?
Właściwa pielęgnacja pępka u noworodka jest jednym z najważniejszych zadań, przed którymi stają rodzice w pierwszych dniach życia maleństwa. Nieprawidłowe postępowanie w tej materii implikuje ryzyko wystąpienia groźnych zakażeń – najczęstszą konsekwencją jest zapalenie pępka wywołane przez Gram dodatnie ziarenkowce. Samo w sobie zazwyczaj ma postać łagodną, jednak nieleczone może doprowadzić do ciężkich powikłań, ze śmiertelną sepsą włącznie. Dlatego tak ważne jest używanie odpowiednich środków i technik do pielęgnacji kikuta pępowiny. Wiedzieć należy, że najnowsze wytyczne Nadzoru Krajowego w Dziedzinie Neonatologii, zbieżne z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia, diametralnie różnią się od tych, które były standardem jeszcze kilka, kilkanaście lat temu.
Czy przemywać pępek spirytusem salicylowym?
Absolutnie nie. Młode mamy, czerpiąc wiedzę od własnych matek i babć, wciąż sięgają po spirytus. Pokutuje mit, że alkohol skraca czas gojenia pępka, przyspieszając odpadnięcie kikuta. Co więcej, z tego typu zaleceniami wciąż można się spotkać w dostępnych w Internecie poradnikach, a nawet na oddziałach szpitalnych. Jednak już w 2010 roku wydano oficjalne zalecenie odstąpienia od pielęgnacji wysokoprocentowym alkoholem. Rekomendacja ta opiera się na przekonaniu potwierdzonym w badaniach klinicznych, iż skuteczność antyseptyczna spirytusu, wbrew powszechnemu mniemaniu, nie jest wysoka, zaś czas jego działania jest krótki. Wskazywano również na przypadki podrażnienia cienkiej i delikatnej skóry dziecka, a nawet przenikania alkoholu do organizmu.
Czym pielęgnować pępek u noworodka?
Co, jeśli nie spirytus? Pielęgnacja sucha. Co to takiego? Obecnie obowiązujące standardy postępowania zakładają następującą procedurę:
- pępek noworodka przemywamy delikatnie wodą z naturalnym mydłem i dokładnie osuszamy (nie wycieramy, aby nie uszkodzić kikuta),
- pozostawiamy pępek z dostępem do powietrza – newralgiczne miejsce nie może być zakryte pieluszką,
- do czasu odpadnięcia kikuta dziecko kąpiemy w niewielkiej ilości wody, tak by pępek nie został zanurzony pod jej powierzchnią,
- na oddziale szpitalnym, po przyjeździe ze szpitala do domu, a także w sytuacji gdy w domu nie jesteśmy w stanie zapewnić sterylnych warunków, przemywamy pępek noworodka środkiem antyseptycznym z oktenidyną lub posypujemy chlorheksydyną w zasypce.
Pępek u noworodka po odpadnięciu
Kikut pępka odpaść powinien samoistnie w ciągu około 14 dni od przyjścia dziecka na świat. Pamiętajmy, że nigdy nie należy tego procesu przyspieszać. Pępek u noworodka po odpadnięciu kikuta może lekko krwawić, w następnych dniach przypominać zaś będzie miejsce po odpadnięciu strupa lub nie do końca jeszcze wygojoną ranę. Nie należy się tym przejmować, sytuacja powinna się unormować w ciągu kilku dni. Jeśli dziecko było i nadal jest właściwie pielęgnowane, realne powody do zmartwienia zdarzają się wyjątkowo rzadko. Co ważne – pod odpadnięciu kikuta, możemy urządzić maleństwu pierwszą prawdziwą kąpiel, w której dziecko zanurzy się w głębszej wodzie.
Krwawiący pępek u noworodka
Krwawiący pępek u noworodka nie jest niczym nadzwyczajnym, wszak kikut jest pozostałością po odciętej pępowinie. Niewielkie plamienie może się utrzymywać nawet do 14 dni pod odpadnięciu kikuta – jeśli po tym czasie nie ustanie należy zgłosić się do lekarza. Możliwe, że dziecko ma problem z krzepliwością krwi lub wystąpiło inne zaburzenie. Zdarza się, że w miejscu, z którego odpadł kikut powstaje tak zwany ziarniak. Jest to sączący się, niegojący guzek. Niegroźny, ale wymagający leczenia antybiotykiem, a w sporadycznych przypadkach – drobnego zabiegu chirurgicznego.
Śmierdzący pępek u noworodka
Śmierdzący pępek u noworodka również do pewnego stopnia jest stanem normalnym, fizjologicznym, podobne jak niewielka ilość mazistej wydzieliny. Problem zaczyna się w momencie, gdy zauważamy obecność treści ropnej i zaczerwienienie lub obrzęk wokół pępka. Ropiejący pępek u noworodka może być symptomem rozwijającego się stanu zapalnego. Zwłaszcza, jeśli towarzyszy temu gorączka i nadwrażliwość dziecka. W takiej sytuacji niezwłocznie należy wezwać lekarza i w razie konieczności wdrożyć leczenie, tak by zapobiec groźnym powikłaniom. Niezbędne może być wykonanie badań krwi lub posiewu z pępkowej wydzieliny.
Czytaj też:
- Jak pielęgnować pępek u noworodka? Higiena, kosmetyki
- Jak dawkować witaminę K dla noworodka? Właściwości
- Co oznacza ulewanie u noworodka? Jak temu zapobiegać?
- Jak prawidłowo nosić noworodka? Bezpieczne techniki
Autor: Piotr Brzózka
Źródła:
- Małgorzata Rzanny, Marta Zalejska, Analiza różnych metod pielęgnacji, gojenia się i czasu oddzielania kikutów pępowinowych noworodków w aspekcie nowych rekomendacji wprowadzonych przez Nadzór Krajowy w Dziedzinie Neonatologii w 2010 roku, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 6, zeszyt 2, 99-103, 2013
- Paweł Zawitkowski, Poradnik opieki i pielęgnacji małego dziecka, Wydanie II Instytut Matki i Dziecka oraz Polskie Stowarzyszenie Terapeutów NDT-SI Warszawa 2001, 2002