Leczenie odleżyn jest skomplikowanym procesem. W zależności od tego jak głębokie jest uszkodzenie ciała, włącza się odpowiednie postępowanie, które może obejmować m.in. smarowanie maścią na odleżyny, przykładanie opatrunków na odleżyny, uruchomienie właściwej diety i higieny u chorego. Odleżyny to bolesna dolegliwość, której nie należy bagatelizować, gdyż zignorowane mogą doprowadzić do sepsy, a nawet śmierci pacjenta.
Odleżyny - czym są, jak powstają?
Odleżyny są uszkodzeniami skóry, a nawet mięśni oraz kości, spowodowanymi długotrwałym uciskiem lub często powracającym naciskiem. Na odleżyny cierpią najczęściej chorzy, którzy stale przebywają w łóżku lub na wózku inwalidzkim. Dotyczy do zwłaszcza osób starszych. Występują także u pacjentów ze złamaniami, którym za ciasno założono gips.
Taki długo trwający napór na ciało powoduje, że krew w tym miejscu nie płynie prawidłowo, przez co owe fragmenty ciała są niedotlenione, gromadzą się w nich toksyny i tkanki zaczynają obumierać.
Odleżyny najczęściej powstają w miejscach najbardziej wystających, takich jak:
- kości kręgosłupa, zwłaszcza kość guziczna i ogonowa,
- kolana,
- kostki,
- kości biodrowe,
- kolana,
- łopatki,
- łokcie,
- potylica,
- a nawet małżowiny uszne.
Czytaj także: Maść na siniaki - krwiaki, stłuczenia. Jaką wybrać?
Odleżyny - przyczyny
Najczęstsze przyczyny odleżyn to m.in.:
- nieprawidłowa higiena osoby leżącej lub długotrwale siedzącej;
- niektóre choroby i zaburzenia (jak np. choroby naczyń, cukrzyca, otyłość, czy zaburzenia czucia);
- zła dieta, uboga w witaminy i białka;
- wadliwe funkcjonowanie układu krążeniowego lub pokarmowego;
- ogólny zły stan pacjenta;
- brak ruchu.
Odleżyny - leczenie
Leczenie odleżyn zależy od stopnia intensywności odleżyn. Zgodnie z pięciostopniową skalą wyróżnia się:
- odleżyny I stopnia – odleżyny występują jako zaczerwienienia;
- odleżyny II stopnia – oprócz zaczerwienienia dochodzi do powstawania pęcherzy, bolesności, ran;
- odleżyny III stopnia – to już „żywa” rana otoczona rumienieniem, towarzyszy jej opuchlizna i ból; niekiedy wewnątrz uszkodzenia można dostrzec rozpadające się już tkanki;
- odleżyny IV stopnia – obrażenie sięga kolejnych warstw podskórnych docierając nawet do mięśni; w głębi rany można dostrzec martwicę tkanek;
- odleżyny V stopnia – martwica schodzi przez powięzi i mięśnie aż do stawów i kości; to ciężki i niebezpieczny stan, który może doprowadzić do zakażenia całego organizmu (sepsy).
Pierwsze dwa stopnie odleżyn można leczyć w domu, jednak najlepiej pod kontrolą lekarza. Natomiast leczeniem odleżyn III, IV i V stopnia powinien się zająć personel medyczny. Nie wykluczone, że poza włączeniem specjalnych leków i antybiotyków, konieczna będzie interwencja chirurgiczna.
Sprawdź: Maść na rany - otwarte, ropne. Dostępne leki
Co na odleżyny?
Kiedy już pojawiły się odleżyny, jak je leczyć? Na te lżejsze przypadki najwłaściwsze są różnego rodzaju opatrunki na odleżyny, które przyspieszają gojenie ran, nie dopuszczają zarazków do wnętrza uszkodzenia, nawilżają odleżynę oraz chronią ją przed ewentualnymi dalszymi otarciami. Należą do nich m.in.:
- opatrunek hydrokoloidowy (rana szybciej się goi),
- opatrunek hydrożelowy (martwica ustępuje),
- opatrunek hydrofiberowy (blokuje dostęp bakterii do rany),
- opatrunek złożony, zawierający srebro (np. na zatrzymanie wysięku).
Bardzo pomocna w zwalczaniu odleżyn jest również maść na odleżyny, którą powinno się regularnie wmasowywać w chore miejsca, by ograniczyć dostęp szkodliwych substancji do rany oraz nasilić jej regenerację (maść przyspieszająca gojenie).
Leczenie odleżyn to również postępowanie zmierzające do odpowiedniego nawodnienia i odżywienia organizmu.
Czytaj też: Maść na łuszczycę - jakie wybrać leki na łuszczycę?
Profilaktyka przeciwodleżynowa
Proces pielęgnowania pacjenta z odleżyną nie jest łatwy, to żmudny proces. Zamiast pielęgnacji odleżyn, warto postawić na zapobieganie odleżyn i zacząć działać zanim dojdzie do przykrych powikłań związanych z dłuższym unieruchomieniem.
Profilaktyka odleżyn obejmuje takie działania jak:
- codzienna wnikliwa obserwacja pacjenta pod kątem pojawienia się ewentualnych uszkodzeń ciała;
- systematyczna zmiana pozycji chorego (co najmniej raz na 2-3 godziny);
- regularne, delikatne masowanie oraz oklepywanie miejsc najbardziej narażonych na powstanie odleżyn (np. przy użyciu oliwki);
- dbanie i higienę chorego (częsta wymiana pościeli, bielizny do spania, mycie i suszenie unieruchomionej osoby, szczególnie kiedy ma ona kłopoty z niekontrolowaniem moczu oraz kału);
- ułożenie chorego na materacu odleżynowym, bądź na kapie z owczej wełny (może także być pomocna poduszka na odleżyny, klin czy wałek pod kolana bądź łydki).
Zapobieganie odleżynom polega ponadto na wdrożeniu odpowiedniej diety, wzbogaconej o witaminę C, cynk oraz proteiny.
Zobacz: Maść nagietkowa - zastosowanie na żylaki i trądzik