Rynek leków w Polsce w 2014 roku osiągnął wartość ponad 28 mld złotych.* To suma sprzedanych w aptekach produktów leczniczych, suplementów diety, kosmetyków aptecznych i wyrobów medycznych. Polacy bardzo chętnie leczą się sami i bez obaw sięgają po leki wydawane bez recepty oraz suplementy diety. Wśród krajów europejskich jesteśmy jednym z liderów pod względem ilości kupowanych leków.
Od kilku lat w Polsce sukcesywnie rośnie sprzedaż suplementów diety, która w ubiegłym roku przekroczyła wartość 3 mld złotych. Stanowią one drugą pozycję w sprzedaży odręcznej, zaraz po lekach bez recepty. Suplementy i witaminy traktujemy jak remedium na wszelkie dolegliwości i coraz chętniej podajemy je także dzieciom. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że suplement diety nie jest tym samym co lek i podlega zupełnie innym uwarunkowaniom prawnym. Z wiekiem ilość doskwierających człowiekowi dolegliwości wzrasta, a co za tym idzie, przyjmujemy coraz większą ilość leków. Niestety wiele osób nie posiada podstawowej wiedzy na temat leków, nie czyta także ulotek dołączonych do opakowania. Może to mieć fatalne skutki, zwłaszcza gdy bazujemy na samoleczeniu, nie konsultując się z lekarzem czy farmaceutą.
Dr Google wystawi diagnozę
O tym, że Polacy to najlepsi specjaliści w każdej dziedzinie wiadomo nie od dziś. To przekonanie jest w nas bardzo mocno zakorzenione, dlatego wydaje nam się, że jesteśmy mądrzejsi również od lekarzy, a najchętniej odwiedzany przez nas doktor to… doktor Google. Nawet 80% z nas woli leczyć się samodzielnie, niż skorzystać z porady specjalisty, dlatego największą ilość preparatów sprzedawanych w aptekach stanowią leki wydawane bez przepisu lekarza oraz suplementy diety. Top 5 najczęściej kupowanych kategorii leków otwierają środki przeciwbólowe i przeciwzapalne, równie chętnie sięgamy po leki zwalczające przeziębienie i grypę, zwłaszcza w okresie od jesieni do wiosny oraz preparaty witaminowe i minerały. Nieco mniej sprzedaje się produktów wspomagających prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego oraz preparatów wpływających na poprawę samopoczucia. Kupując różne leki koniecznie, pamiętajmy o czytaniu informacji dołączonych do opakowania i zwracajmy uwagę na zawarte w nich substancje czynne, interakcje leków i możliwe działania niepożądane.
Suplement nie leczy
Wielu z nas żyje w przekonaniu, że zażywając regularnie preparaty wzmacniające odporność i wszystkie możliwe witaminy, nie dopadnie nas żadna choroba. Kupujemy suplementy na zgrabną figurę, zdrowe włosy i paznokcie, mocne kości i zdrowe stawy, na lepszą pamięć i koncentrację, na poprawę nastroju, zdrowe drogi moczowe, dobry wzrok itd., sądząc, że uchroni nas to przed problemami ze zdrowiem. Musimy jednak wiedzieć, że suplement diety nie jest produktem leczniczym, a jedynie środkiem spożywczym uzupełniającym dietę.
Ilość produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu w Polsce wynosi ponad 16.000**, w tym leki weterynaryjne oraz produkty pochodzące z importu równoległego. Zgodnie z ustawą Prawo farmaceutyczne, produktem leczniczym jest substancja lub mieszanina substancji, której przypisuje się właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi albo zwierząt, podawana w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia czy modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu. Leki dzielimy na leki wydawane z przepisu lekarza (leki na receptę), mogą być pełnopłatne lub refundowane oraz OTC (z ang. over the counter) – czyli leki wydawane bez recepty. Zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie żywności oraz żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 roku, suplementy diety to preparaty, które mają na celu przede wszystkim uzupełnianie normalnej diety. Środki te stanowią skoncentrowane źródło minerałów, witamin oraz innych związków, występujące w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek lub innych. W ustawie jednoznacznie określono, że suplementy w odróżnieniu od leków nie posiadają właściwości leczniczych i nie mogą być stosowane w celu zwalczania chorób.
Nim lek trafi do aptek
Każdy lek nim zostanie dopuszczony do obrotu, musi przejść długą procedurę rejestracji i spełniać warunki określone ustawą Prawo farmaceutyczne. Organem uprawnionym do wydania pozwolenia jest Prezes Urzędu Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Po złożeniu wniosku wspartego szeregiem dokumentów, który m.in. zawiera szczegółową dokumentację gwarantującą jakość, skuteczność i bezpieczeństwo stosowania, organ uprawniony wydaje na okres pięciu lat pozwolenie na dopuszczenie leku do obrotu. Produkty lecznicze podlegają stałemu nadzorowi inspekcji farmaceutycznej, ich działanie jest monitorowane także przez lekarzy, farmaceutów i podmiot odpowiedzialny.
W przypadku suplementów diety nie ma mowy o konieczności przedstawienia dokumentacji gwarantującej jakość produktu, bezpieczeństwo stosowania czy jego skuteczność. Aby suplement mógł trafić do sprzedaży, wystarczy, że producent powiadomi o tym fakcie Główny Inspektorat Sanitarny i dostarczy wzór opakowania. Suplementy w odróżnieniu od leków nie posiadają numeru pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, nie muszą być monitorowane pod względem bezpieczeństwa stosowania, a nadzór nam nimi prowadzi inspekcja sanitarna.
Zamieniać czy nie zamieniać? – Oto jest pytanie
Bardzo często farmaceuta wydający nam lek zapisany na recepcie proponuje jego tańszy zamiennik. Takie działanie jest poparte zapisami ustawy Prawo farmaceutyczne, która nakłada na farmaceutów obowiązek informowania pacjenta o możliwości zamiany leku. Oczywiście, dotyczy to leków, przy których lekarz nie postawił pieczątki z napisem „nie zamieniać”. Wiele osób obawia się nabyć tańszy odpowiednik sądząc, że lek będzie działał inaczej lub okaże się nieskuteczny. Czy naprawdę jest się czego bać?
- Lek oryginalny (innowacyjny) to nowatorski środek farmaceutyczny dopuszczony do dystrybucji po raz pierwszy pod zastrzeżoną nazwą, na podstawie dokumentacji potwierdzającej jego jakość, skuteczność i bezpieczeństwo stosowania. Najczęściej taki lek jest chroniony patentem.
- Lek generyczny (odtwórczy) jest wytwarzany przez inną firmę bez licencji oryginalnego wytwórcy i wprowadzany po upływie ochrony patentowej bądź po wygaśnięciu innych praw wyłączności. Jest zarejestrowany pod nową, najczęściej własną nazwą. Lek generyczny zawiera tę samą ilość tej samej substancji czynnej, posiada tę samą postać farmaceutyczną i drogę podania. Leki generyczne mogą mieć jedynie inne substancje pomocnicze, np. inną powłokę, masę tabletkową lub postać kapsułki itp. Nie powinny jednak one wywierać własnego działania farmakologicznego. Zdarza się, że substancje te mają wpływ na trwałość leku lub też decydują o miejscu i czasie wchłaniania.
Czym są leki sieroce?
Nazwą leki sieroce określa się leki stosowane w leczeniu chorób rzadkich, czyli schorzeń uwarunkowanych najczęściej genetycznie o przewlekłym i zazwyczaj ciężkim przebiegu, które bardzo rzadko występują. W Europie na choroby rzadkie cierpi ok. 6% populacji. W Polsce choroby te mogą dotyczyć nawet 2 milionów ludzi i są praktycznie nieznane. Dotychczas zdiagnozowano blisko 6 tysięcy nietypowych schorzeń. Na 95% z nich nie odnaleziono do tej pory efektywnej terapii, przez co nie mogą być skutecznie leczone. Ponad 75% chorób rzadki dotyka dzieci. W ślad za definicją zalecaną w Unii Europejskiej schorzenie uznaje się w Polsce za chorobę rzadką, jeśli dotyka ona nie więcej niż 5 na 10.000 osób.
Wszystkie leki w jednym miejscu
Dzięki portalowi Recepta.pl, który umożliwia zamówienie leków przez Internet i ich odbiór w jednej z 2.000 aptek w kraju, pacjenci mają dostęp do największej bazy leków zarejestrowanych w Polsce, także do leków trudno dostępnych i sierocych. Ograniczenie w dostępności do tych leków wynika jedynie z braków po stronie producenta. Czas i energię, które do tej pory marnowaliśmy na czekanie w kolejce i szukanie leku w kilku aptekach, możemy przeznaczyć na zabawę z dziećmi czy bezcenne chwile relaksu, które dla każdego dorosłego człowieka są dobrem deficytowym. Na portalu znajdziemy największą bazę leków i suplementy diety, ponieważ pochodzą one prosto z hurtowni farmaceutycznej i są gotowe do odbioru już po 24 godzinach od złożenia zamówienia. Odbiór następuje w wybranej aptece, dzięki czemu jesteśmy pod stałą opieką farmaceuty, który przekaże nam wszystkie ważne informacje na temat zastosowania leku, przeciwskazań, działań niepożądanych oraz możliwych interakcji. Recepta.pl daje pacjentowi bezpieczeństwo, wygodę i oszczędność czasu.
Autor: Ewelina Malka, 08.06.2015r.
*www.aptekarzpolski.pl
**www.mz.gov.pl