Ból sutków zazwyczaj związany jest ze zmianami hormonalnymi, które organizm kobiety przechodzi w cyklu miesięcznym, a także w szczególnych momentach życia, takich jak ciąża, laktacja, pokwitanie i przekwitanie. Może jednak też zdarzyć się tak, że ból sutka jest wynikiem poważnej choroby – raka. Co więcej, wbrew stereotypom, na to schorzenie zapaść mogą także mężczyźni.
Ból sutków
Ból sutków jest objawem występującym przede wszystkim u kobiet, sporadycznie tylko u mężczyzn. W większości przypadków związany jest z procesami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie. Bywa też efektem zwykłej nadwrażliwości czuciowej. W niektórych jednak przypadkach stanowić może także symptom groźnej choroby.
Ból sutków ma różnych charakter. Może być ciągły lub incydentalny, ostry lub rozlany. W niektórych przypadkach stanowi ledwie zauważalny dyskomfort, w innych powoduje rozdrażnienie i znacznie utrudnia wykonywanie określonych czynności, takich jak zakładanie bielizny, karmienie dziecka, czy pieszczoty w czasie zbliżeń seksualnych.
Przyczyny bólu sutków
Najczęstsze przyczyny bólu sutków związane są z gospodarką hormonalną i występują w szczególnych momentach, takich jak:
- koniec cyklu miesięcznego, zbliżająca się miesiączka,
- pokwitanie (dojrzewanie płciowe),
- przekwitanie (wygaszanie zdolności rozrodczych),
- ciąża,
- laktacja (karmienie dziecka piersią).
Do tego należy dodać zewnętrzne „zastrzyki” hormonów w postaci doustnej antykoncepcji oraz hormonalnej terapii zastępczej. O ile jednak w wymienionych przypadkach ból sutków przy dotykaniu jest w zupełności naturalny i niegroźny, o tyle zdarzają się okoliczności znacznie poważniejsze.
Bolesność może mieć też bowiem podłoże chorobowe i związana być z takimi problemami jak:
- mastopatia, czyli choroba włóknisto-torbielowata sutka. Również ma charakter hormonalny, aczkolwiek ze względu na pojawienie się wypełnionych płynem torbieli, pierwotnie budzi u pacjentek skojarzenia onkologiczne, powodując tym samym niemały lęk,
- rak piersi – niezwykle groźna choroba nowotworowa. W początkowej fazie całkowicie wyleczalna, na późniejszym etapie w dużym stopniu śmiertelna.
Ból sutków przed okresem
Ból sutków przed okresem jest doświadczeniem powszechnym i tyleż nieprzyjemnym, co niegroźnym. Zwiększona tkliwość piersi ma związek z naturalnymi zmianami hormonalnymi, w tym przede wszystkim zmianą proporcji poszczególnych hormonów płciowych. Tuż przed miesiączką, a po owulacji, gwałtownie rośnie stężenie progesteronu, spada zaś estrogenów.
Efekt – powiększone, nabrzmiałe piersi, które stają się wrażliwe na każdy, najmniejszy nawet dotyk. Dotyczy to zwłaszcza kobiet, których piersi zbudowane są przede wszystkim z tkanki gruczołowej, która wskutek zmian hormonalnych przed okresem zatrzymuje większe ilości wody. Ból sutków po owulacji zazwyczaj jest obustronny, o zbliżonym charakterze i natężeniu w obu piersiach. Przeważnie ustępuje pierwszego dnia krwawienia miesięcznego.
Ból sutków w ciąży
Ból sutków w ciąży również jest zjawiskiem naturalnym. Do tego stopnia, że zwyczajowo bywa uważany za jeden z jej wczesnych (choć nie specyficznych) objawów. Także i w tym przypadku powodem jest aktywność hormonów płciowych - progesteronu i estrogenów.
Tym razem rośnie jednak nie tylko stężenie progesteronu, który powoduje zatrzymywanie wody, ale też estrogenów, które mają za zadanie m.in. przygotować piersi do laktacji. W dodatku w naturalny sposób zaczyna w tym miejscu odkładać się tkanka tłuszczowa – i wskutek wzmożonego apetytu przyszłej matki, i jako wykształcony w toku ewolucji mechanizm autoregulacyjny organizmu, służący zaspokojeniu potrzeb energetycznych dziecka. W efekcie już w pierwszych tygodniach ciąży piersi zaczynają wyraźnie nabrzmiewać.
Stają się pełne, twarde i napięte. Dodatkowo na ich powierzchni pojawiają się fioletowe pajączki (przebijające naczynia krwionośne) – to efekt zarówno powiększania się piersi, jak i zwiększonego przepływu krwi. Wszystko to razem powodować może ból sutków – w ciąży utrzymuje się on zazwyczaj do końca pierwszego trymestru, później piersi przestają już istotnie zwiększać objętość.
Ból sutków podczas karmienia
Do pewnego stopnia naturalnym objawem jest także ból sutków podczas karmienia, aczkolwiek jeśli utrzymuje się dłużej i jest bardzo silny, należy skonsultować się w tej kwestii z lekarzem. Tego typu bolesność występuje bardzo często już kilka dni po porodzie i związana może być z kilkoma czynnikami. Wśród nich wymienić można takie problemy, jak:
- nabrzmienie piersi, także za sprawą gromadzącego się w nadmiarze pokarmu,
- niewłaściwa technika karmienia, zbyt gwałtowne, zbyt łapczywe pochłanianie pokarmu, a jednocześnie zasysanie przez dziecko samej brodawki,
- zapalenie piersi, bardzo częste w okresie laktacji.
Jeśli przyczyną bólu sutków podczas karmienia jest nadmiar pokarmu, mleko należy odciągać do butelki. Warto też poświęcić kilka chwil na wprowadzenie korekt w technice karmienia.
Ból sutka u mężczyzny
To sytuacja niezwykle rzadka, ale nie niemożliwa – ból sutka u mężczyzny. Przyczyn tego stanu rzeczy może być kilka. Najczęstsza sytuacja, to zapalenie sutka – zazwyczaj o charakterze bakteryjnym (przede wszystkim za sprawą gronkowców), a także na tle hormonalnym. Jeszcze rzadszym, ale również możliwym schorzeniem, jest męski rak sutka. Najczęściej na chorobę tę zapadają panowie po sześćdziesiątym roku życia, często po epizodach z innymi nowotworami, w szczególności jąder i prostaty, cierpiący na zaburzenia układu płciowego.
Czynnikiem sprzyjającym jest późno występujące dojrzewanie płciowe i znaczne ilości żeńskich hormonów płciowych w organizmie. Na koniec warto jeszcze wspomnieć, że z bólem sutków zmaga się wielu chłopców w wieku około 11-14 lat, a więc będących w okresie dojrzewania. Co więcej, większość z nich może pod sutkiem wyczuć niewielki guzek, bardzo wrażliwy na dotyk. Dla dorastającej młodzieży odkrycie to może być powodem do paniki, zupełnie jednak niepotrzebnie – guzek i bolesność są na tym etapie dojrzewania naturalne i mają związek ze zmianami hormonalnymi.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Samobadanie piersi
- Mammografia
- Karmienie piersią a miesiączka – co należy wiedzieć?
- Leki na menopauzę - zioła, preparaty i plastry bez recepty
Źródła:
- Grzegorz Mrugacz, Cezary Grygoruk, Piotr Sieczyński, Mirosław Grusza, Igor Bołkun, Piotr Pietrewicz, Etiopatogeneza zespołu bolesnego miesiączkowania, Developmental Period Medicine, 2013, XVII, 1
- Magdalena Nehring-Gugulska, Monika Żukowska-Rubik, Protokół leczenia zapalenia piersi, Ginekologia po dyplomie, 2016/05