Nadciśnienie wrotne jest wzrostem ciśnienia w żyle doprowadzającej krew do wątroby. Często współwystępuje z marskością wątroby. Konsekwencją nadciśnienia wrotnego jest tworzenie się krążenia obocznego oraz wodobrzusze. Sprawdź, jak jeszcze objawia się nadciśnienie wrotne oraz jak należy je leczyć.
Co to jest nadciśnienie wrotne?
Nadciśnienie wrotne jest stanem klinicznym, w którym dochodzi do wzrostu ciśnienia w żyle wrotnej, czyli doprowadzającej krew do wątroby. Za normę uznaje się ciśnienie 5-10 mmHg, natomiast nadciśnienie stwierdza się, kiedy przekroczy 12 mmHg. Przyczyną tego stanu klinicznego jest przede wszystkim postępująca marskość wątroby. Wśród czynników etiologicznych wymienia się także:
- zakrzepicę żyły wrotnej,
- zakrzepicę żyły śledzionowej,
- przetokę tętniczo-żylną naczyń śledzionowych,
- splenomegalię,
- idiopatyczne nadciśnienie wrotne,
- schistosomatozę,
- pierwotna marskość żółciowa wątroby,
- pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych,
- wrodzone włóknienie wątroby,
- sarkoidozę,
- zatrucie arsenem, chlorkiem winylu lub siarczanem miedzi,
- guzkowy przerost wątroby,
- niedrożność naczyń zatokowych,
- kardiomiopatię,
- zapalenia osierdzia,
- zakrzepicę żyły głównej dolnej.
Ze względu na etiologię wyróżnia się następujące rodzaje nadciśnienia wrotnego:
- nadciśnienie wrotne związane z marskością
- nadciśnienie wrotne bez przebudowy marskiej:
- przedwątrobowe
- wątrobowe
- pozawątrobowe.
Objawy nadciśnienia wrotnego
Objawy nadciśnienia wrotnego w początkowym stadium trudno uchwycić. Nieleczone może jednak doprowadzić do:
- krążenia obocznego – u chorego tworzą się żylaki przełyku, żołądka, dwunastnicy, odbytu, przewodu żółciowego wspólnego lub ściany jamy brzusznej (tzw. głowa meduzy).
- wodobrzusza
- gastropatii wrotnej - zastój krwi w błonie śluzowej żołądka
- żołądka arbuzowatego - zmiany naczyniowe w śluzówce żołądka
- splenomegalii - powiększenie śledziony.
Nadciśnienie wrotne w marskości wątroby
Główną przyczyną nadciśnienia wrotnego jest marskość wątroby. Chorobę stwierdza się u pacjentów, u których na skutek postępującego uszkodzenia i zwłóknienia wątroby rozwijają się nieprawidłowe guzy regeneracyjne. Marskość wątroby bezpośrednio prowadzi do nadciśnienia wrotnego, a następnie do przebudowany układu naczyniowego.
Objawy marskości zależą do stopnia uszkodzenia wątroby. W początkowanym stadium choroby pojawiają się następujące objawy:
- osłabienie,
- męczliwość,
- utrata masy ciała,
- brak apetytu,
- stany podgorączkowe,
- wzdęcia,
- nudności,
- bóle w okolicy wątroby.
Z czasem objawy są bardziej charakterystyczne i znacznie groźniejsze dla zdrowia. Do powikłań marskości należą:
- wodobrzusze,
- hirsutyzm,
- ginekomastia,
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- splenomegalia,
- zmiany skórne,
- encefalopatia wątrobowa.
Jedną z głównych przyczyn marskości jest nadużywanie alkoholu. Wskazuje się także na związek marskości z innymi chorobami - głównie z wirusowym zapaleniem wątroby, chorobami metabolicznymi i dróg żółciowych, a także sarkoidozą i kiłą.
Nadciśnienie wrotne u dzieci
Nadciśnienie wrotne może też występować u dzieci, ale ma zupełnie inną etiologie niż u osób dorosłych. U dzieci diagnozuje się najczęściej przedwątrobowe nadciśnienie wrotne spowodowane zakrzepicą żyły wrotnej lub śledzionowej, ewentualnie pozawątrobową niedrożnością żyły wrotnej lub przetoką tętniczo-żylną naczyń trzewnych.
Zakrzepica żyły wrotnej (PVT) u dzieci jest najczęściej wywołana wrodzoną trombofilią lub stanem zapalnym. PVT często przebiega bezobjawowo. Jedynie ostra postać choroby daje o sobie znać poprzez bóle brzucha, wzdęcia, wodobrzusze i gorączkę. Zakrzepicę żyły wrotnej najczęściej rozpoznaje się dopiero wtedy, gdy na skutek nadciśnienia wrotnego, rozwija się krążenie oboczne.
Leczenie nadciśnienia wrotnego
Leczenie nadciśnienia wrotnego powinno być jednocześnie przyczynowe i objawowe. Lekarz powinien dążyć do jak najszybszego wyeliminowania choroby, która doprowadziła do nadciśnienia. Przykładowo, jeśli przyczyną nadciśnienia wrotnego jest marskość w początkowym stadium, konieczna jest abstynencja alkoholowa oraz odpowiednia dieta. Jeśli doszło do poważnych powikłań, pacjenci wymagają przeszczepu wątroby.
Wprowadza się także leczenie uzależnione od charakteru i stopnia natężenia powikłań. Leczenie objawowe nadciśnienia wrotnego polega przede wszystkim na farmakologicznym obniżeniu ciśnienia w żyle wrotnej do poziomu poniżej 12 mmHg. Lekami pierwszego żytu są glipresyna oraz oktreotyd.
Przedwątrobowe nadciśnienie wrotne u dzieci spowodowane zakrzepicą żyły wrotnej leczy się przeciwzakrzepowymi środkami farmakologicznymi. Początkowo podaje się podskórnie heparyny drobnocząsteczkowe, a następnie doustnie antykoagulanty.
Autor: Joanna Woźniak
Czytaj też:
- Herbata na wątrobę – jaką wybrać? Rodzaje
- Co szkodzi wątrobie? Jakich produktów unikać? Zalecenia
- Ból wątroby po jedzeniu - co może oznaczać? Leczenie
- Niewydolność wątroby – ostra, przewlekła. Jak ją leczyć?
Bibliografia:
- Simon K., Diagnostyka i leczenie nadciśnienia wrotnego ze szczególnym uwzględnieniem metod endoskopowych, Przegląd Epidemiologiczny 2006; 60: 715–724.
- Gutkowski K., Hartleb M., Idiopatyczne nadciśnienie wrotne, Gastroenterologia Kliniczna 2010, tom 2, nr 4, 136–141.
- Pawełas A., Przedwątrobowe nadciśnienie wrotne, Hepatologia 2014; 14: 65–72.