Czarny bez nie tylko pięknie wygląda i pachnie. Czarny bez to także popularna roślina lecznicza, kosmetyczna i jadalna. Sok z czarnego bzu, czy syrop z kwiatów czarnego bzu dostarczają wielu witamin, minerałów, antyutleniaczy, steroli, błonnika… Sok z czarnego bzu jest doskonały na przeziębienie i wzmocnienie odporności. Ale uwaga, dziki bez, gdy jego owoce są niedojrzałe i spożyte na surowo, może się okazać trujący.
Czarny bez – wygląd, pochodzenie, występowanie
Czarny bez (prawidłowa nazwa: bez czarny) jest rośliną z rodziny piżmaczowatych. Występuje od północnej Afryki po półwysep Skandynawski. W Europie Środkowej, w tym w Polsce, jest bardzo rozpowszechniony. Czarny bez jest krzewem (sporadycznie drzewem) osiągającym wysokość nawet do 10 metrów. Przepięknie kwitnie, obsypując się gęsto białymi, drobnymi kwiatami o średnicy do 5 milimetrów. Owoce czarnego bzu, którym zawdzięcza on swoją nazwę, mają postać czarno-fioletowych, błyszczących kulek o średnicy 6-8 milimetrów, zawierających do 6 nasion.
Czarny bez – właściwości lecznicze
Kwiatom czarnego bzu przypisuje się liczne właściwości lecznicze:
- moczopędne,
- przeciwgorączkowe,
- wykrztuśne,
- przeciwzapalne (w użyciu zewnętrznym).
Z kolei owoce czarnego bzu, oprócz działania moczopędnego i przeciwgorączkowego, działają też:
- przeczyszczająco,
- przeciwbólowo,
- przeciwwirusowo,
- stymulują także odporność organizmu.
Działanie prozdrowotne przypisuje się też liściom, korze i korzeniom tej rośliny.
Czarny bez właściwości lecznicze objawił już starożytnym medykom, a na przestrzeni wieków roślina ta była wykorzystywana przez wiele kultur rozsianych po całym globie. W dawnym Egipcie czarny bez stosowano do leczenia ran powstałych wskutek oparzeń. W średniowiecznej Europie za pomocą bzu czarnego pobudzano laktację u kobiet. Indiańskie plemiona Ameryki Północnej wykorzystywały z kolei czarny bez do walki ze zwykłymi infekcjami i była to funkcja zbliżona do tej, którą wykorzystuje się we współczesnym świecie - obecnie sok z czarnego bzu stosowany jest głównie na przeziębienia.
Sprawdź też: Inhalacje na katar z soli i nie tylko – jak stosować?
Sok z czarnego bzu
Owoce czarnego bzu powszechnie wykorzystywane są do wytwarzania soków, zarówno na skalę przemysłową, jak i w warunkach domowych. Wytwarzany z owoców czarnego bzu sok swoją moc zawdzięcza bogactwu witamin z grupy A, B i C, minerałów takich jak żelazo, potas, sód i wapń, antyutleniaczy, kwasów organicznych i fenolowych, steroli, błonnika, garbnika, pektyny.
Czytaj też: Witamina C (kwas askorbinowy) - dawkowanie i występowanie
Sok z czarnego bzu - przepis
Sok z czarnego bzu – przepis jest nie jeden, nie dwa i nie trzy. Sok z czarnego bzu można przyrządzać na dziesiątki sposobów. Tym, co je łączy, jest obróbka termiczna, bowiem surowe owoce bzu mogą być trujące (więcej na ten temat – poniżej).
Owoce czarnego bzu można możemy na przykład włożyć do garnka z wodą i cukrem, a następnie gotować na małym ogniu aż owoce puszczą sok. Po około 2 godzinach odcedzamy owoce i dalej gotujemy sam sok – około 30-60 minut. Następnie zawartość garnka przelewamy do słoików. Pasteryzujemy przez 15 minut.
Sok z czarnego bzu możemy przygotować w przeróżnych konfiguracjach, często jest mieszany na przykład z miodem. Można do soku z czarnego bzu dodawać płatki róży, albo skórki pomarańczy, mieszać z innymi sokami owocowymi.
Zobacz także: Mniszek lekarski – zastosowanie, właściwości i działanie
Syrop z kwiatów czarnego bzu
Również kwiaty czarnego bzu dostarczają mnogości witamin i minerałów. Wykorzystać je można do produkcji, bardzo w ostatnim czasie modnego, syrop z czarnego bzu.Oczywiście, produkcję można uskuteczniać w domowym zaciszu.
Syrop z kwiatów czarnego bzu można przygotować na przykład zalewając ścięte kwiaty gorącą, przegotowaną wodą z cytryną. Następnie garnek odstawiamy na kilkadziesiąt godzin do lodówki. Po 1-2 dobach zawartość słodzimy, przelewamy przez sitko i stawiamy na kuchence. Tak przyrządzony syrop z kwiatów czarnego bzu przelewamy do słoików, pasteryzujemy przez 15 minut.
Wino z czarnego bzu
Z czarnego bzu można także domowym sposobem przygotować wino. Znanych jest wiele metod przygotowania wina z czarnego bzu. W każdym przypadku zaleca się jednak, aby użyte do jego produkcji owoce były wygotowane.
Wino z czarnego bzu można zrobić na przykład wrzucając owoce do wystudzonego syropu z uprzednio zagotowanej wody z cukrem (około 2-2,5 litra wody oraz 0,5-0,75 kg cukru na litrowy garnek owoców). Całość następnie podgrzewamy, dodajemy drożdże i kwas cytrynowy, przelewamy do balonu, korkujemy korkiem z rurką fermentacyjną. Wino powinno być gotowe do spożycia po niecałych 3 miesiącach.
Czytaj też: Popraw swoją odporność dzięki 6 składnikom!
Dziki bez
Bez czarny rośnie w Polsce powszechnie, często na dziko. Nie należy jednak spożywać owoców dzikiego bzu bezpośrednio po zerwaniu z krzewu, nie przetworzonych, nie gotowanych, a zwłaszcza niedojrzałych. Zawierają one bowiem sambunigrynę, która jest silnie toksyczna, a po spożyciu rozkłada się do postaci cyjanowodoru. Może to powodować biegunkę, wymioty, uczucie słabości, bóle i zawroty głowy. Należy doprowadzić do rozkładu sambunigryny przed spożyciem owoców czarnego bzu – jest to możliwe dzięki ich przetworzeniu w procesie suszenia, gotowania lub podgrzewania.
Zobacz też: Jesień z pozytywnym nastrojem