Telemedycyna szerokim frontem wchodzi do polskich placówek ochrony zdrowia. Porady lekarskie online przestają być jedynie ciekawostką technologiczną, EKG przez telefon jest uznanym standardem postępowania, a kolejne rozwiązania takie jak e-recepta, Elektroniczna Dokumentacja Medyczna czy Internetowe Konto Pacjenta upraszczać będą w najbliższych latach życie pacjentom i lekarzom.
Czym jest telemedycyna?
Telemedycyna jest szerokim pojęciem definiującym świadczenie usług zdrowotnych z wykorzystaniem narzędzi informatycznych i telekomunikacyjnych, bez konieczności osobistego kontaktu lekarza z pacjentem. Tym samym telemedycyna umożliwia i oferuje:
- postawienie diagnozy, wystawienie recepty czy skierowania na odległość (telekonsultacje, recepta online);
- oszczędność czasu pacjenta i lekarza;
- dostęp do opieki medycznej 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu;
- przesyłanie wyników badań (wykresy, zdjęcia TGG, wyniki tomografii, EKG etc.);
- prowadzenie konsultacji pomiędzy zespołami lekarskimi z różnych ośrodków (możliwość wymiany poglądów w czasie wirtualnego konsylium, a nawet kierowanie operacją na odległość);
- usprawnienie ratownictwa medycznego.
Rozwiązania telemedyczne wchodzą do placówek służby zdrowia w Polsce w coraz szerszym zakresie, a sprzyja temu nie tylko postęp technologiczny, ale też zmiany w prawodawstwie, umożliwiające postawienie diagnozy oraz wystawienie recept zaocznie, bez kontaktu z pacjentem.
Czytaj też: Leki na receptę przez Internet - jak kupować leki online
Telemedycyna polska
Dla upowszechnienia telemedycyny w Polsce kluczowych jest kilka momentów. Pierwszym z nich jest zmiana ustawy o zawodzie lekarza, do której w 2014 r. wprowadzono zapis zezwalający na zaoczne wystawienie recepty niezbędnej do kontynuacji leczenia oraz kolejnego zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne, „jeżeli jest to uzasadnione stanem zdrowia pacjenta odzwierciedlonym w dokumentacji medycznej”. Rok później znowelizowano ustawę o systemie informacji w służbie zdrowia, wpisując doń zapis dający lekarzowi możliwość postawienia diagnozy bez osobistego kontaktu z pacjentem, a jedynie za pomocą narzędzi teleinformatycznych. Uzupełnieniem jest poczyniona w marcu 2018 r. nowelizacja kilku ustaw w związku wprowadzeniem tak zwanej e recepty od 1 stycznia 2020 r.
Porady lekarskie online
Rynek usług medycznych szybko zareagował na zmiany stanu prawnego, a porady lekarskie online stały się pełnoprawną usługą zdrowotną, która mimo pewnych ograniczeń, zyskuje dużą popularność wśród pacjentów. Istnieje coraz więcej rozwiązań teleinformatycznych umożliwiających przeprowadzenie wywiadu lekarskiego na odległość, często są to autorskie komunikatory oferujące połączenie audio i wideo i dedykowane wyłącznie do tego typu usług. Za ich pośrednictwem może się odbyć duża część konsultacji medycznych, zwłaszcza dotyczących kontynuacji długotrwałego leczenia.
Porady lekarskie przez internet są szybkim, wygodnym i wystarczającym rozwiązaniem dla osób przedłużających receptę w stanach chronicznych, takich jak nadciśnienie, pod warunkiem, że pacjent dokonuje regularnych pomiarów na własną rękę i nie budzą one (biorąc poprawkę na umiarkowaną precyzję domowych urządzeń) większych obaw. Porady lekarskie online sprawdzą się w przypadku schorzeń nie wymagających innego badania poza wywiadem ustnym, takich jak np. depresja. Nie ma też większych przeciwwskazań, by na podstawie krótkiej konsultacji przez internet czy telefon, lekarz ginekolog wystawił kolejną receptę na tabletki antykoncepcyjne. Duże ułatwienia w tej materii nieść będą kolejne rozwiązania informatyczne agregujące dane dotyczące pacjentów, wgląd w które ułatwiać będzie leczenie – mowa i Internetowym Koncie Pacjenta (zaczęło działać wiosną 2018 r.) i Elektroniczna Dokumentacja Medyczna (wchodzi w życie 1 stycznia 2019 r.).
Czytaj również: Apteka internetowa - leki na receptę i bez recepty online
EKG przez telefon
Telemedycyna to także przesyłanie danych medycznych na odległość, bez konieczności gromadzenia papierowych wydruków i prezentacji ich lekarzowi w czasie osobistej wizyty. Drogą elektroniczną pacjenci coraz częściej przesyłają dziś zdjęcia tomograficzne czy RTG czy wyniki analiz krwi. Telemedycyna umożliwia też wykonanie podstawowych badań de facto rękoma samego pacjenta, a następnie przekazanie ich wyników lekarzowi drogą elektroniczną lub telefoniczną. W Polsce upowszechniona jest usługa EKG przez telefon – stacjonarny lub komórkowy. Umożliwia ona przeprowadzenie badania serca na własną rękę, bez wychodzenia domu.
Starszym rozwiązaniem jest konsultacja telefoniczna z wyspecjalizowaną i dyżurującą placówką, w czasie której pacjent proszony jest o zbliżenie przystawki aparatu EKG do słuchawki telefonicznej – przetworzony sygnał trafia na ekran komputera w gabinecie lekarskim i służy do przygotowania wydruku EKG. Obecnie wprowadzane są także inne rozwiązania, głównie wykorzystujące możliwości, jakie drzemią w nowoczesnych telefonach komórkowych (smartfonach). Specjalne aplikacje same wysyłają wyniki pomiaru przeprowadzonego przez pacjenta do poradni kardiologicznej, a ewentualne odchylenia od normy mogą stanowić podstawę do szybkiej reakcji lekarza, np. wezwania karetki pogotowia.
Zobacz także: Lekarz online - za darmo, porady, konsultacje
Leczenie na odległość – wady i zalety
Leczenie na odległość ma oczywiście swoje ograniczenia i wady. Z oczywistych przyczyn technologicznych nie jest możliwe, by lekarz ortopeda za pośrednictwem internetu czy telefonu zbadał ręcznie skręcony staw czy złamaną nogę. Wciąż wątpliwa może być jakość osłuchu płuc na odległość, czy podobnych badań, choć telemedycyna w USA, czyli kraju przodującego w tego typu rozwiązaniach, stosuje takie praktyki, oczywiście po uprzednim wyposażeniu pacjenta w odpowiedni sprzęt pomiarowy. W ten sam sposób monitoruje się na odległość poziom ciśnienia, cukru we krwi, temperatury, czy innych funkcji życiowych. Amerykanie oszczędzają dzięki temu miliony dolarów i niezmierzoną ilość czasu. EKG na telefon, czyli najpowszechniejsza tego typu usługa w Polsce pokazuje, że możliwe jest leczenie na odległość nie tylko na podstawie wywiadów ustnych. Tym bardziej, że oprócz oszczędności czasu, telemedycyna oferuje znacznie szersze korzyści.
- Zniesienie barier geograficznych i społecznych, szybki dostęp do konsultacji specjalistycznych dla pacjentów z mniejszych miejscowości.
- Monitorowanie stanu pacjenta na odległość i ewentualna reakcja wyspecjalizowanych służby w przypadku pogarszających się parametrów zdrowotnych.
- Przyspieszenie diagnozy i pomoc we wdrożeniu właściwych procedur w skomplikowanych przypadkach, z którymi spotyka się ratownictwo medyczne.
- Ułatwienie lekarzom konsultacji trudnych przypadków medycznych z bardziej doświadczonymi lub wyspecjalizowanymi ośrodkami.
- Zmniejszenie obłożenia poradni specjalistycznych.
Sprawdź: E-rejestracja pacjentów. Zapisy do lekarza przez Internet
Autor Piotr Brzózka
Źródła:
- Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza. Dz.U. 1997 nr 28 poz. 152
- Ustawa z dnia 22 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2014 poz. 1138
- Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wprowadzeniem e-recepty. Dz.U. 2018 poz. 697