Hepatocyty to komórki wątrobowe, stanowiące 90 procent masy tego narządu. Odpowiadają za podstawowe czynności wątroby – m.in. produkują żółć, metabolizują lipidy, białka i węglowodany oraz odtruwają organizm. Hepatocyty posiadają zdolność proliferacji, ale nie są w stanie całkowicie zregenerować wątroby. Zakażenia wirusowe, alkohol, leki oraz substancje chemiczne wyniszczają komórki wątrobowe i wywołują liczne choroby. Sprawdź, czym są hepatocyty oraz jakie jeszcze pełnią funkcje w organizmie.
Co to są hepatocyty?
Wątroba jest największym i zarazem najcięższym narządem wewnętrznym człowieka. Waży 1,5 kilograma, czyli 5 razy więcej niż serce. Pełni także o wiele więcej funkcji niż pozostałe narządy – m.in. wytwarza żółć, metabolizuje węglowodany, białka i tłuszcze, filtruje krew, a przez to odtruwa organizm z toksyn oraz magazynuje glikogen, witaminy i minerały.
Łącznie można wymienić około 500 funkcji, jakie pełni w organizmie. Większość z tych funkcji wykonują hepatocyty, będące podstawową jednostką strukturalną miąższu wątroby. Stanowią 70 procent wszystkich komórek znajdujących się w wątrobie i 90 proc. masy tego narządu. Poza hepatocytami wyróżnia się jeszcze komórki niemiąższowe – m.in. gwiaździste, Browicza-Kupffera, cholangiocyty oraz komórki śródbłonka naczyń. Hepatocyty żyją w wątrobie około roku, po czym ulegają apoptozie, czyli naturalnemu procesowi zaprogramowanej śmierci komórki.
Budowa hepatocytów wątroby
Hepatocyty są ułożone w jednorzędowe beleczki, przylegające do siebie powierzchnią boczną. Oplecione są siecią naczyń zatokowych. Wyróżnia się w nich dwa bieguny – naczyniowy i żółciowy. Biegun naczyniowy styka się z naczyniem zatokowym, ale między nimi wyróżnia się jeszcze przestrzeń okołozatokową (Dissego). Pomiędzy hepatocytami biegną także kanaliki żółciowe. Kanaliki żółciowe między hepatocytami uchodzą do kanałów Heringa, a te do większych przewodzików żółciowych międzyzrazikowych, a następnie przewodów żółciowych.
Hepatocyty razem z naczyniami zatokowymi i kanalikami żółciowymi tworzą zraziki. Każdy zrazik ma własną tętnicę międzyzrazikową, żyłę międzyzrazikową i przewód żółciowy międzyzrazikowy, które tworzą tzw. triadę wątrobową. Z kolei zraziki tworzą segmenty i płaty. W wątrobie wyróżnia się cztery płaty – prawy, lewy, czworoboczny oraz ogoniasty.
Detoksykacja i inne funkcje hepatocytów
Hepatocyty pełnią następujące funkcje w organizmie:
- odpowiadają za metabolizm lipidów, białek, węglowodanów,
- produkują i wydzielają żółć,
- odpowiadają za syntezę białek osocza,
- pełnią funkcję dokrewną,
- odtruwają organizm z toksyn,
- wydzielają immunoglobuliny A, albuminy i fibrynogen.
Regeneracja hepatocytów a przeszczep
Hepatocyty posiadają zdolność proliferacji, ale nie są w stanie całkowicie zregenerować wątroby. Zakażenia wirusowe, alkohol, leki oraz substancje chemiczne wyniszczają hepatocyty i zaburzają ich pracę, wywołując liczne choroby, takie jak:
- zapalenie wątroby:
- ostre wirusowe zapalenie wątroby,
- przewlekłe zapalenie wątroby typu B i C,
- alkoholowe zapalenie wątroby,
- niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby;
- marskość wątroby;
- polekowe uszkodzenie wątroby;
- alkoholowe stłuszczenie wątroby;
- rak wątroby.
Jedną z najczęstszych chorób wątroby w krajach wysoko rozwiniętych jest niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby. Schorzenie jest ściśle powiązane z otyłością i cukrzycą typu 2. Kolejną często diagnozowaną chorobą wątroby jest alkoholowe stłuszczenie wątroby związane z nadużywaniem alkoholu, które prowadzi m.in. do stłuszczenia hepatocytów.
Najskuteczniejszą metodą leczenia chorób wątroby jest przeszczep, ale ze względu na niewielką liczbę dawców, naukowcy starają się w inny sposób poprawić pracę tego niezwykle ważnego narządu. Jednym ze sposobów jest przeszczep hepatocytów. Komórki wątrobowe pozyskuje się z linii komórkowych, z komórek pochodzenia zwierzęcego oraz pobiera się hepatocyty płodowe. Ponadto naukowcy od lat zajmują się hodowlą ludzkich hepatocytów. Wszczepione komórki wątrobowe działają jak czasowa wątroba.
Zabieg wykonuje się głównie u pacjentów z niewydolnością wątroby, którzy czekają na przeszczep. Pierwszy zabieg przeszczepienia hepatocytów przeprowadzono w 2011 roku w londyńskim King’s College Hospital.
Autor: Joanna Wożniak
Czytaj też:
- Kłucie wątroby – po alkoholu, po jedzeniu. Jak ją leczyć?
- Lekarz od wątroby - czym zajmuje się hepatolog?
- Co szkodzi wątrobie? Jakich produktów unikać? Zalecenia
- Ból wątroby po jedzeniu - co może oznaczać? Leczenie
Bibliografia:
- Hartleb M., Simon K., Lipiński M., Drobnik J., Woroń J., Rydzewska G., Mastalerz-Migas A., Rekomendacje postępowania u chorych z zaburzeniami czynności wątroby i kamicą
- dróg żółciowych dla lekarzy POZ, Lekarz POZ 4/2017.
- Zakrzewska K., Metody hodowli ludzkich komórek pochodzenia wątrobowego z wykorzystaniem modyfikowanych genetycznie komórek podtrzymujących hodowlę, Warszawa, 2015.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom 1, Kraków 2005.