Życie po bajpasach zaczyna się od intensywnej rehabilitacji. Jeśli nie dojdzie do komplikacji, po 3 miesiącach pacjent może wrócić do pracy, a nawet zacząć uprawiać sport: nordic walking, bieganie, pływanie, kolarstwo.
Z badań przeprowadzonych w Krakowie wynika, że większość pacjentów po udanej operacji wszczepienia bajpasów odczuwa poprawę komfortu życia. Badani w przeważającej części stwierdzili, że zabieg zwiększył ich możliwości codziennego funkcjonowania. Blisko 60 procent ankietowanych nie zauważyło zmiany, jeśli chodzi o możliwość spełnienia życiowych planów, czy szeroko rozumiany sens życia.
Życie po bajpasach istnieje
Operacja wszczepienia bajpasów jest jednym z najpoważniejszych, najtrudniejszych i najbardziej ryzykownych zabiegów kardiochirurgicznych. Polega na wstawieniu tzw. pomostów naczyniowych, łączących aortę i naczynia wieńcowe. W ten sposób zmniejsza się ryzyko martwicy serca (zawału) u pacjentów z zaawansowaną, niestabilną chorobą wieńcową.
Operacja wymaga rozcięcia klatki piersiowej, wykonywana na żywym sercu lub po jego zatrzymaniu (pacjent utrzymywany jest wówczas sztucznie przy życiu za pomocą tzw. płucoserca). Choć zabieg ma chronić przed zawałem i innymi ciężkimi zaburzeniami, może też doprowadzić do śmierci pacjenta (ryzyko na poziomie 1-4 proc.) oraz innych poważnych komplikacji. Nawet jeśli nie dojdzie do powikłań, tak poważna operacja wymaga długotrwałej rehabilitacji, a także zmiany nawyków żywieniowych. Nie mniej – życie po bajpasach istnieje i bynajmniej nie musi być mniej wartościowe, niż przed operacją.
Życie po bajpasach – rehabilitacja
Pierwsze dni a nawet tygodnie po przebytym zabiegu upłyną pacjentowi na intensywnej rehabilitacji. Podobnie jak w przypadku zawału, przebiega ona w trzech etapach, z których pierwszy prowadzony jest na oddziale szpitalnym, drugi w domu, w sanatoriach kardiologicznych i w szpitalnych oddziałach dziennych, trzeci zaś to szeroko rozumiana aktywność fizyczna pacjenta.
- W pierwszym etapie rehabilitacja ma pozwolić na stopniowe „uruchomienie” chorego po operacji, a także zapobiegać wystąpieniu powikłań w obrębie układu sercowo-naczyniowego (m.in. zatorów) i oddechowego oraz powstawaniu odleżyn czy wiotczeniu mięśni. Pacjenci wykonują między innymi proste ćwiczenia oddechowe, zachowując jednocześnie maksymalną ostrożność, jeśli chodzi o zrastającą się klatkę piersiową.
- Na etapie drugim, który trwa około 2 miesięcy, pacjent wykonuje ćwiczenia podnoszące jego sprawność i pozwalające odzyskiwać samodzielność ruchową. Preferowane są zajęcia na sali gimnastycznej, bieżni, rowerku.
- W etapie trzecim pacjent de facto rehabilituje się sam, poprzez aktywność na świeżym powietrzu – głównie regularne spacery.
Życie po bajpasach – dieta
Pacjenci po wszczepieniu bajpasów powinni przejść na tzw. dietę kardiologiczną (jeśli stosowali ją wcześniej, wymagana jest kontynuacja). Jej podstawą jest:
- ograniczenie spożycia tłuszczy zwierzęcych, zastąpienie ich nienasyconymi kwasami tłuszczowymi pochodzenia roślinnego. Ich źródłem są m.in. oliwa z oliwek czy olej słonecznikowy.
- ograniczenie spożycia pokarmów zawierających duże ilości cholesterolu.
- ograniczenie spożycia węglowodanów, w tym przede wszystkim cukrów prostych
- ograniczenie spożycia potraw smażonych i pieczonych
- ograniczenie spożycia soli.
W praktyce więc mięsa tłuste, takie jak wołowina czy wieprzowina, powinny być zastąpione chudymi – kurczakiem, indykiem, cielęciną. Zamiast patelni z tłuszczem wybieramy, o ile to możliwe, garnek z wodą. Zalecane są ryby i owoce morza. Jeśli mleko to tylko chude, podobnie z serami. Ponadto zalecany jest chleb pełnoziarnisty, kasza oraz większość warzyw i owoców. Do picia woda. Surowo zabronione: papierosy. Ponadto niewskazane: alkohol, kawa, fast-foody, słodycze, makaron.
Życie po bajpasach – praca
Czy po bajpasach można wrócić do pracy? Można, ale dopiero po udanym zakończeniu rehabilitacji oraz poprawnym zrośnięciu się klatki piersiowej, co ma szczególne znaczenie w przypadku osób wykonujących pracę fizyczną, dźwigających większe ciężary. W praktyce pacjenci do pracy wracają po około 90 dniach, oczywiście po uprzednim dopuszczeniu przez lekarza. Do przeciwskazań, oprócz problemów ze zrastaniem się mostka, należą powikłania natury kardiologicznej i płucnej oraz zły stan zdrowia w wymiarze ogólnym.
Życie po bajpasach – sport
Także mniej więcej po 3 miesiącach można wrócić do uprawianiu sportu. Ze względu na obniżoną wydolność, nie będzie to sport wyczynowy, ani nawet półwyczynowy, natomiast bajpasy nie przeszkadzają w aktywności rekreacyjnej.
W praktyce wielu pacjentów, zwłaszcza w podeszłym wieku, wybiera nordic walking, czyli szybkie spacery z użyciem specjalnych kijków, pozwalające utrzymać dobrą formę i rozwijające mięśnie nie tylko nóg, ale też rąk i innych partii ciała. Doskonałym wyborem jest również rower – prawdziwy lub stacjonarny. Ponadto zlecane są ćwiczenia na bieżni (w domu lub na siłowni) czy pływanie. Warunek: zakończony proces zrastania się klatki piersiowej.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Kołatanie serca - przyczyny, objawy. Jak je leczyć?
- Migotanie przedsionków - co to jest i jakie są objawy?
- Pierwsza pomoc przy zawale. Co należy zrobić?
- Zawał serca - jakie są objawy? Przyczyny i leczenie
Źródła:
- Beata Jurkiewicz, Lucyna Płaszewska-Żywko, Małgorzata Kołpa, Funkcjonowanie chorych po zabiegu pomostowania aortalno-wieńcowego, Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2015; 4