Ból dziąsła potrafi być nie tylko dojmujący, ale też świadczyć o rozwoju niebezpiecznych chorób. Najczęściej pojawia się ból dziąsła przy ósemce – jej wyżynanie się nigdy nie należy do przyjemnych doświadczeń. Poważniejszym jednak przypadkiem są wszelkiego rodzaju stany zapalne dziąseł, a także miazgi zębów.
Ból dziąsła
Ból dziąsła jest niespecyficznym objawem wielu chorób zębów, tak zwanego przyzębia oraz jamy ustnej, a nawet układu pokarmowego. Najczęściej występujące chorobowe przyczyny bólu dziąseł to:
- zapalenie dziąseł o różnej etiologii,
- paradontoza – chroniczne zapalenie tanek przyzębia (oprócz dziąseł, także: ozębna, okostna, cement korzeniowy oraz kość wyrostka zębowego),
- szkorbut (rozpulchnienie dziąseł i wypadanie zębów - związane z niedoborem witaminy c),
- zgorzel miazgi zęba (w przebiegu zaawansowanej próchnicy),
- ropień okołowierzchołkowy (także związany z rozwojem próchnicy),
- bruksizm (mimowolne, nocne zgrzytanie zębami),
- refluks żołądkowo-przełykowy (cofanie się kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku, niekiedy także – jamy ustnej),
- bulimia (choroba polegająca na objadaniu się a następnie zwracaniu spożytego pokarmu – drażniące działanie kwaśnych wymiocin).
Ból dziąsła też być wynikiem naturalnych procesów rozwojowych, takich jak wyżynanie się zębów, w szczególności – ósemek. Inną potencjalną przyczyną jest noszenie źle dopasowanych protez lub aparatów ortodontycznych, a także używanie niewłaściwych, zbyt twardych szczoteczek. Zdarza się też, że ból dziąsła jest rezultatem utknięcia pożywienia w niedoczyszczonej przestrzeni między zębowej. Czynnikiem sprawczym okazać mogą się też żeńskie hormony płciowe.
Ból dziąsła przy zębie
Ból dziąsła przy zębie najczęściej powodowany jest stanem zapalnym. Patogeneza tego typu schorzeń jest różna, w większości jednak przypadków zapalenie dziąseł jest infekcją typu bakteryjnego, do której dochodzi wskutek odkładania się płytki nazębnej. Jest to miękki osad, który zaczyna się gromadzić na powierzchni szkliwa zębów (zazwyczaj w pobliżu dziąseł) już kilka godzin po ostatnim myciu, składający się z bakterii (Lactobacillus i Streptococcus mutans), węglowodanów, związków wapnia i fosforu, złuszczonych komórek nabłonka i resztek jedzenia.
Jeżeli płytka nie jest regularnie czyszczona, mineralizuje się i zamienia w twardy, na stałe związany ze szkliwem, kamień nazębny. Osadza się on nie tylko na zewnętrznych, widocznych częściach zęba, ale również w tych miejscach, które są przykryte dziąsłami. Inną przyczyną bólu dziąseł przy zębie, są bardzo głębokie zmiany próchnicze, takie jak zgorzel miazgi. To stan, w którym pacjent odczuwa bardzo silną bolesność samych zębów, ale też otaczających je tkanek, zwłaszcza jeśli dodatkowo występują zmiany ropne.
Ból dziąsła przy ósemce
Niezwykle charakterystycznym przypadkiem jest też ból dziąsła przy ósemce. Wyżynanie się tak zwanych „zębów mądrości” bywa doświadczeniem silnie dojmującym. Pacjent odczuwa wówczas bolesność dwojakiego typu. Po pierwsze – ból kości (jeśli w szczęce jest mało miejsca na nowy ząb), po drugie ból dziąsła. Przy ósemce zazwyczaj jest on bardzo silny. Między innymi ze względu na duży rozmiar owych zębów, które w całości muszą się przedrzeć przez tkanki dziąsła.
Proces ten dzieje się na różnych etapach życia – u części osób ósemki wyżynają się w wieku nastoletnim, u innych znacznie później. Co więcej, „wyklucie” się każdego zęba może trwać miesiącami, a nawet (w etapach) latami. Oprócz bólu dziąseł i kości, towarzyszyć temu mogą inne nieprzyjemne doznania, takie jak ból gardła, czy stan podgorączkowy. Doraźnym remedium są środki łagodzące ból, głównie z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Stomatologowie zalecają jednak interwencję chirurgiczną i odsłonięcie lub usunięcie ósemek metodą inwazyjną. Jest to o tyle wskazane, że zęby te mają silną tendencję do psucia się, a w przypadku niepełnego wyrżnięcia, zmiany próchnicze mogą być ukryte pod dziąsłami, podobnie jak osadzająca się płytka i kamień.
Ból dziąsła pod protezą
Ból dziąsła pod protezą to dla wielu osób, zwłaszcza starszych, codzienność. Na samym początku tego typu dolegliwości są zupełnie naturalne – w procesie dostosowania dziąsła mogą być nieco obolałe. Jeśli jednak problem utrzymuje się dłużej, oznacza to, że proteza została źle dobrana lub wykonana, a jako taka może w sposób permanentny uszkadzać, ranić, podrażniać dziąsła, prowadząc do występowania nawracających tanów zapalnych a nawet zakażeń.
Niebezpieczna dla zdrowia może też być proteza poluzowana, źle przytwierdzona, pod którą zbierać się będą resztki pożywienia, mechanicznie drażniące dziąsła, a w dodatku stanowiące solidny rezerwuar chorobotwórczych bakterii. Dlatego osoby odczuwające ból dziąsła pod protezą nigdy nie powinny go lekceważyć, odkładając wizytę u protetyka na później.
Ból dziąsła w ciąży
Specyficznym przypadkiem jest ból dziąsła w ciąży. Naukowo zostało udowodnione, że znajdujące się w dziąsłach receptory reagują na wzrost stężenia hormonów płciowych – estrogenów oraz progesteronu, do czego dochodzi po zapłodnieniu. Reakcja ta może prowadzić do stanu zapalnego, skutkującego dolegliwościami bólowymi. Podobne problemy występują, choć w mniejszym natężeniu, także w związku z innymi zmianami hormonalnym, tak endogennymi (np. przekwitanie) jak i egzogennymi (np. wskutek zastosowania antykoncepcji hormonalnej lub hormonalnej terapii zastępczej).
Ból dziąsła w ciąży najczęściej pojawia się około 4 miesiąca, aczkolwiek okres wzmożonego ryzyka zaczyna się już w miesiącu drugim i trwa niemal do samego porodu. Uwaga: z bólem dziąsła w ciąży bezwzględnie należy się zgłosić do stomatologa. Mitem jest twierdzenie, że w ciąży nie powinno się zasiadać na fotelu dentystycznym, prawdą natomiast jest, że nieleczone zapalenie dziąseł, jako poważna infekcja bakteryjna, istotnie zwiększa ryzyko poronienia.
Leki na ból dziąsła
Co robić, kiedy bolą nas dziąsła? Przede wszystkim udać się do stomatologa. Jak wykazaliśmy powyżej, lista możliwych przyczyn jest niezwykle obszerna i większości przypadków wyłącznie lekarz może autorytatywnie stwierdzić, co nam dolega, a także dobrać adekwatną ścieżkę leczenia. Możliwe procedury, to:
- leczenie stomatologiczne, w tym kanałowe,
- skalling i piaskowanie zębów (czyszczenie z płytki nazębnej i kamienia),
- leczenie farmakologiczne.
Jeśli chodzi o ostatni z wymienionych aspektów, czyli leki na ból dziąsła – w przypadku stanu zapalnego dziąseł, powszechnie stosuje się antybiotykoterapię, ale też łagodniejsze środki dostępne bez recepty. Jakie?
Domowe sposoby na ból dziąsła
Leki na ból dziąseł, które kupić można bez recepty, to niesteroidowe leki przeciwzapalne, a także środki, które opierają działanie na ekstraktach roślinnych. Te drugie dostępne są w płynach oraz żelach i stanowią mieszankę takich substancji, jak:
- benzokaina,
- szałwia,
- rumianek,
- tymianek i podbiał,
- kora dębu,
- ziele arniki,
- mięta pieprzowa,
- nagietek lekarski.
Większość wymienionych substancji można też stosować oddzielnie, nie koniecznie w formie gotowych leków, lecz na własną rękę przygotowanych płukanek. Tak zwane domowe sposoby na ból dziąsła nie będą w tym zakresie dużo mniej skuteczne, aniżeli ziołowe leki apteczne. Oczywiście, stosując tego typu terapię, nie zapominamy o aspekcie najważniejszym – profilaktyce, czyli codziennym regularnym myciu zębów (minimum dwie minuty po każdym posiłku).
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też: