Cholestaza wewnątrzwątrobowa to zastój żółci w wątrobie i drogach żółciowych. Ta poważna choroba, nieleczona może wywoływać niebezpieczne dla organizmu konsekwencje. Zalegające kwasy żółciowe bardzo szkodzą wątrobie. Na czym polega ta choroba i jak ją leczyć?
W każdym zdrowym organizmie następuje odpływ żółci z wątroby do dwunastnicy. Żółć spełnia bardzo ważną rolę, a mianowicie odpowiada za trawienie tłuszczów. Niekiedy proces ten jest zachwiany. Gdy na drodze wypływu żółci pojawia się przeszkoda, mamy do czynienia z cholestazą. Choroba ta jest często określania jako patologiczny zastój żółci. Nieleczona może doprowadzić do poważnych uszkodzeń wątroby. Dlatego warto ją poznać i wiedzieć, jak leczyć.
Przyczyny cholestazy wewnątrzwątrobowej
Do zastoju żółci w organizmie mogą przyczynić się różne czynniki. Do podstawowych i najczęściej występujących należą:
- wirusowe zapalenie wątroby,
- toksoplazmoza,
- kamienie w przewodach żółciowych,
- torbiele dróg żółciowych,
- choroby trzustki,
- zwężenie dróg żółciowych,
- guzy, powodujące ucisk narządów w pobliżu wątroby,
- przyjmowanie niektórych leków.
Z uwagi na rodzaj przyczyny wywołującej cholestazę, chorobę te dzielimy na 2 rodzaje:
- cholestazę wewnątrzwątrobową – kiedy upośledzone jest wytwarzanie żółci,
- cholestazę zewnątrzwątrobową – kiedy upośledzony jest odpływ żółci.
Cholestaza wewnątrzwątrobowa najczęściej spowodowana jest zwężeniem dróg żółciowych wewnątrz wątroby, chorobami zakaźnymi, nowotworami lub ciężkimi stanami po zabiegach operacyjnych.
Objawy cholestazy wewnątrzwątrobowej
Objawy cholestazy wewnątrzwątrobowej są dość uciążliwe i dość charakterystyczne. Podstawowe objawy, wskazujące na cholestazę to:
- żółtaczka – wywołana wzrostem poziomu barwników żółciowych,
- uciążliwy świąd skóry – nasilający się w nocy lub w momentach silnego rozgrzania organizmu,
- powiększenie wątroby,
- ból pod prawym podżebrzem,
- odbarwienie stolca,
- ciemna barwa moczu,
- zaburzenia trawienia.
Aby upewnić się, czy objawy te świadczą o cholestazie należy zrobić badanie krwi i sprawdzić przede wszystkim poziom bilirubiny. W przypadku rozpoznania tej choroby trzeba skontaktować się z lekarzem i rozpocząć właściwe leczenie.
Leczenie cholestazy wewnątrzwątrobowej
Rodzaj leczenia cholestazy wewnątrzwątrobowej uzależniony jest od przyczyny tej choroby. Najskuteczniejsze metody leczenia to:
- metoda endoskopowa, stosowana w przypadku złogów żółciowych, polegająca na wyczyszczeniu przewodu żółciowego,
- leczenie operacyjne, jeżeli przyczyną choroby są guzy, uciskające inne narządy,
- założenie stentu umożliwiającego odpływ żółci,
- leczenie farmakologiczne, polegające na podaniu leków żółciopędnych czyli takich, które rozszerzają przewody żółciowe lub zwiększają przepływ żółci,
- odpowiednia dieta lekkostrawna, która zapobiega stłuszczeniu wątroby.
W czasie leczenia cholestazy należy pić odpowiednią ilość płynów, aby zapobiegać zagęszczeniu żółci. Cały czas trzeba pamiętać, iż żółć powinna mieć ułatwiony obieg w naczyniach. Jeżeli przyczyną cholestazy jest nadużywanie alkoholu to podstawowym leczeniem jest abstynencja.
Postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa
Postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa należy do grupy rodzinnych cholestaz wewnątrzwątrobowych dziedziczonych w określony sposób, będących przyczyną postępującego uszkodzenia wątroby. Pierwsze objawy tej choroby pojawiają się z reguły w późnym dzieciństwie. I najczęściej jedynym objawem tej choroby jest silny świąd, który pojawia się zdecydowanie szybciej niż żółtaczka. Dlatego też dzieci są mylnie leczone z powodu alergii, a nie cholestazy.
Niestety choroba ta ma charakter postępujący, do marskości wątroby włącznie. Do niedawna była ona główną przyczyną niewydolności wątroby, a nawet zgonów w pierwszej dekadzie życia. Dzieci obarczone tą chorobą mają charakterystyczny fenotyp:
- pogrubiałe rysy twarz,
- niski wzrost,
- pałeczkowate palce.
Jeżeli zachodzi podejrzenie wystąpienia rodzinnej cholestazy, lekarz przeprowadza szczegółowy rodzinny wywiad. Ważne jest czy w rodzinie występuje cholestaza, czy miały miejsce w rodzinie zgony dzieci w wyniku marskości wątroby, czy u matki występował świąd skóry w czasie ciąży. Wszystko daje pełny obraz choroby. Wstępna diagnostyka w tych przypadkach powinna być przeprowadzana bardzo szybko, gdyż od rozpoznania choroby zależy leczenie i dalsze rokowania.
Cholestaza wewnątrzwątrobowa ciężarnych
Cholestaza u kobiet ciężarnych występuje raczej rzadko. Ale kiedy już się pojawi stanowi dość duże zagrożenie. Największa zachorowalność pojawia się w ostatnim trymestrze ciąży. Przyczyną cholestazy ciążowej są uwarunkowania genetyczne. Ale podstawową przyczyną jest intensywne działanie hormonów (wzmożone wydzielanie estrogenów i progesteronu).
Głównymi objawami cholestazy wewnątrzwątrobowej ciężarnych są:
- uporczywe swędzenie skóry, nasilające się wieczorem i w nocy; przyszła mama nie może poradzić sobie z tą przypadłością, a to już jest sygnał do dalszej diagnozy,
- nagła utrata apetytu,
- częste wymioty i mdłości,
- wyczuwalna powiększona wątroba.
Cholestoza wykryta u kobiet w ciąży powinna być natychmiast leczona, ponieważ zagraża ona rozwojowi płodu i może spowodować przedwczesną akcje porodową.
Autor: Jolanta Woźniak
Czytaj też:
- Kłucie wątroby – po alkoholu, po jedzeniu. Jak ją leczyć?
- Lekarz od wątroby - czym zajmuje się hepatolog?
- Co szkodzi wątrobie? Jakich produktów unikać? Zalecenia
- Ból wątroby po jedzeniu - co może oznaczać? Leczenie
Bibliografia:
- Lipiński, I. Jankowska „Postępująca rodzinna cholestoza wewnątrzwątrobowa”, Developmental Period Medicine, 2018,
- Jankowska, J. Pawłowska, P. Kaliciński, J. Socha „Model postępowania z dziećmi z postępującą rodzinną cholestazą wewnątrzwątrobową” IP CZD Warszawa,
- „Wewnątrzwątrobowy zastój żółci – problem diagnostyczno-leczniczy” Klinika Patologii Ciąży U.M. w Łodzi,
- „Hepatologia 2012” pod redakcją prof. M. Wawrzynowicz-Syczewskiej.