Niedrożność przewodu pokarmowego bardzo często wymaga interwencji chirurgicznej. Niepodjęcie leczenia może doprowadzić do śmierci pacjenta. Zobacz, w jaki sposób dochodzi do zablokowania układu trawiennego, jakie są objawy, przyczyny i sposoby leczenia. Szczególną uwagę warto zwrócić na niedrożność przewodu pokarmowego u noworodków i małych dzieci.
Niedrożność przewodu pokarmowego
Niedrożność przewodu pokarmowego jest dysfunkcją polegającą na zablokowaniu lub wyhamowaniu procesu przemieszczania się pokarmu w obrębie układu trawiennego. Do niedrożności może dojść na każdym odcinku przewodu, a więc w przełyku, żołądku, jelicie cienkim i grubym oraz w odbytnicy.
W zależności od ulokowania problemu, wyróżniamy:
- niedrożność wysoką (od przełyku do żołądka),
- niedrożność niską (od dwunastnicy od odbytu).
Niedrożność przewodu pokarmowego jest zaburzeniem o bardzo złożonej i zróżnicowanej patogenezie, a także objawach. Wywołana może być przez dziesiątki czynników. Z tego też powodu bywa niezwykle trudna w leczeniu.
Objawy niedrożności przewodu pokarmowego
W zależności od dokładanej lokalizacji, niedrożność objawia się na różne sposoby. Nierzadko objawy są przy tym tyleż dojmujące, co i niecharakterystyczne – łatwo je pomylić z symptomami innych schorzeń i zaburzeń, takich jak zespół jelita wrażliwego, wrzody, nadkwasota i niedokwasota żołądka, perforacja przewodu pokarmowego, a nawet nowotwory.
Wyróżnia się kilka grup objawów, do których zaliczyć można między innymi:
- ból brzucha – zlokalizowany w zależności od miejsca niedrożności. Przykładowo, ból w podbrzuszu może wskazywać na problemy jelitowe, zaś w nadbrzuszu – w żołądku lub przełyku. Bolesność często jest silna, o charakterze kolkowym. Może promieniować do jamy otrzewnej, a nawet pleców, a także powodować silne napięcie mięśniowe,
- wymioty – charakterystyczne w przypadku niedrożności górnych odcinków układu pokarmowego, zwłaszcza w obrębie żołądka. Prowadzą do odwodnienia, dlatego objawem często towarzyszącym jest uczucie suchości w ustach,
- zaparcia - typowy objaw niedrożności jelit. Powodują stopniowe wzdymanie się brzucha. Utrzymując się dłuższy czas, zaburzają proces oczyszczania się organizmu z toksyn, powodując stopniowe jego podtruwanie. W konsekwencji pojawiają się dalsze grupy objawów, w tym: krew w kale, wymioty, zmęczenie, apatia, osłabienie łaknienia.
Niedrożność przewodu pokarmowego u noworodka
Niedrożność przewodu pokarmowego relatywnie często stwierdzana jest u noworodków i niemowląt. Jest to wada wrodzona, z którą maluch przychodzi na świat. Tego typu niedrożność również może mieć różną etiologię i występować na różnych odcinkach układu trawiennego.
- Wgłobienie jelit. Polega na wsunięciu się fragmentu jelita cienkiego w jelito grube. Powoduje bardzo silny ból brzucha przypominający nagłe pchnięcia ostrym narzędziem. Dziecko może też wymiotować. Jelito można usiłować wypchnąć za pomocą tzw. wlewu doodbytniczego, a także operacyjnie.
- Uchyłek Meckela. Jest to pozostałość po życiu płodowym, zachowany fragment przewodu żółtkowo-jelitowego, będącego protoplastą dojrzałego układu trawiennego. Znajduje się w jelicie krętnym. Może się objawiać bólem brzucha i krwawymi stolcami.
- Wrodzone przerostowe zwężenie odźwiernika. Odźwiernik to ostatnia, dolna część żołądka. Jego zwężenie jest efektem przerostu mięśni gładkich. Wada unaocznia się u dzieci w wieku około 4 tygodni. Do jej objawów należą między innymi: intensywne ulewanie, wymioty, zaburzenia elektrolityczne, niedobór składników mineralnych. Wada ta jest wskazaniem do leczenia operacyjnego.
Przyczyny niedrożności przewodu pokarmowego
Przyczyny niedrożności podzielić można na 2 zasadnicze kategorie.
- Spowodowane są zaistnieniem czynnika w sposób fizyczny utrudniającego przepływ treści pokarmowej w dół. Zaliczyć do nic można między innymi: przepukliny, zrosty, skręt, zadzierzgnięcie, wgłobienie, pasożyty, czy stany zapalne. Powodem blokady mogą być też zmiany występujące w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna. Często też przyczyną są zmiany nowotworowe, szczególnie na odcinku jelitowym.
- Czynnościowe. Związane są głównie z zaburzeniami perystaltyki jelit. Przyczyną mogą być między innymi powikłania po przebytych zabiegach operacyjnych, kamica żółciowa, niedokrwienie jelita, zapalenie otrzewnej czy cukrzyca.
Leczenie niedrożności przewodu pokarmowego
Leczenie niedrożności przewodu pokarmowego, jeśli ma ona charakter mechaniczny, jest skomplikowane i inwazyjne. W bardzo wielu przypadkach potwierdzenie diagnozy oznacza konieczność skierowania pacjenta na stół operacyjny. Charakter operacji zależy od stwierdzonej przyczyny niedrożności. Może to być usunięcie przepukliny, nowotworu etc. Chory przez operacją musi zostać bardzo dobrze nawodniony. Należy też za pomocą specjalnej rurki usunąć cały pokarm z żołądka. Nie podjęcie leczenia może doprowadzić do śmierci.
Jeżeli chodzi o niedrożność czynnościową, leczy się nie tyle fizyczny zator, co dolegliwości hamujące perystaltykę układu pokarmowego. Często jest to leczenie farmakologiczne.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Zgaga przyczyny - co jest przyczyną zgagi (nadkwasoty)?
- Leki osłonowe na żołądek - tabletki i naturalna osłona
- Zioła na trawienie - domowe sposoby na niestrawność
- Niestrawność – leki i sposoby na niestrawność żołądka
- Co to jest niedokwasota żołądka? Objawy, leczenie, dieta
Źródła:
- Paterson-Brown, Ostry brzuch i niedrożność przewodu pokarmowego, Chirurgia, Edra Urba & Partner
- Andrzej Żyluk, Wojciech Jagielski, Piotr Janowski, Kilkupoziomowa niedrożność przewodu pokarmowego u młodej pacjentki powstała wkrótce po porodzie – opis przypadku, Pomeranian Journal of Life Sciences 2016, 62(4)