Peptyd C to białko powstające na jednym z etapów produkcji insuliny w trzustce. Ze względu na dłuższy czas utrzymywania się we krwi, uznawany jest za najbardziej wiarygodny marker w diagnostyce cukrzycy. Zobacz, jak przebiega i na czym polega badanie, jakie są normy i jak należy interpretować wyniki pomiaru stężenia peptydu C.
Co to jest peptyd C?
Peptyd C jest organicznym związkiem chemicznym, białkiem powstającym w procesie wytwarzania insuliny przez komórki Beta trzustki. Pierwotnym produktem jest preproinsulina. W wyniku złożonych procesów, zostaje ona przekształcona w proinsulinę, która zbudowana jest z łańcuchów A i B, połączonych ze sobą za pomocą tak zwanego peptydu C, składającego się z 31 reszt aminokwasowych. W ostatnim etapie, peptyd C odłącza się od proinsuliny, zaś łańcuchy A i B tworzą ostateczną postać insuliny. Peptyd C nie spełnia w organizmie człowieka żadnej roli i byłby zupełnie bezużyteczny, gdyby nie jego przydatność diagnostyczna.
Po co mierzy się stężenie peptydu C?
Zmierzenie poziomu faktycznej produkcji insuliny przez trzustkę jest trudne ze względu na fakt, iż bardzo krótko pozostaje ona we krwi (ok. 5 minut). Inaczej rzecz wygląda w przypadku peptydu C, który nie jest tak szybko absorbowany i degradowany przez wątrobę, dzięki czemu we krwi znajduje się do 30 minut.
Tym samym możliwy jest wiarygodny pomiar jego stężenia. Ma to niebagatelne znaczenie, zważywszy że ilość wytwarzanych cząsteczek peptydu oraz insuliny jest identyczna. A zatem, mierząc stężenie peptydu C, de facto możemy pośrednio określić, jak dużo organizm produkuje insuliny.
Jak przebiega badanie stężenia peptydu C?
Badanie stężenia peptydu C z punktu widzenia pacjenta nie różni się niczym szczególnym od innych, typowych badań laboratoryjnych. Jego istota sprowadza się do pobrania próbki krwi z żyły i poddania jej ocenie w warunkach laboratoryjnych. Jedyne praktyczne wskazanie dla pacjenta: na badanie należy się stawić rano i na czczo, minimum 8 godzin po ostatnim posiłku. Wyniki badania powinny być dostępne w ciągu 24 godzin. Koszt tego typu analizy to 30-40 złotych.
Peptyd C – normy badań
Kwestią problematyczną, jeśli chodzi o badanie stężenia peptydu C, jest stosowanie norm. Wyniki, w zależności od laboratorium, są podawane w kilku różnych jednostkach. W użyciu jest nmol/l, który równa się 1000 pmol/l, które z kolei równe jest 3 ng/ml. Co więcej, różne są nie tylko jednostki, ale i wartości określające normę.
Spotykane w literaturze medycznej i praktyce laboratoryjnej prawidłowe przedziały to między innymi 0,20-0,60 nmol, 0,36-0,70 nmol/l, czy 0,37-1,20 nmol. W takiej sytuacji jedyne co może zrobić pacjent oraz jego lekarz, to zdać się na opis stosowanych norm, które dane laboratorium załącza do wyników. Warto przy tym wiedzieć, że dla zwiększenia wartości diagnostycznej, poziom peptydu C mierzy się też po dożylnym podaniu substancji o nazwie glukagon (po 6 minutach).
Prawidłowy wynik powinien być wówczas nawet 3-4 krotnie wyższy niż na czczo, także i w tym przypadku należy jednak odwołać się do norm danego laboratorium.
Interpretacja wyników badania stężenia peptydu C
Interpretację wyników badania stężenia peptydu C należy pozostawić lekarzowi. Nie mniej warto wiedzieć, że podwyższony poziom peptydu równoznaczny jest ze stwierdzeniem podwyższonego stężenia insuliny endogennej, czyli produkowanej przez trzustkę (jak mówiliśmy wyżej, są one wytwarzane w stosunku 1:1).
W bardzo wielu przypadkach powodowane to jest wysokim stężeniem glukozy we krwi (insulina bierze udział w metabolizowaniu węglowodanów), co z dużą dozą prawdopodobieństwa wskazuje na cukrzycę typu 2. Inne możliwe powody podwyższonego stężenia peptydu C, to między innymi:
- choroba Cushinga,
- niewydolność nerek,
- wyspiak trzustki,
- hipokalemia, czyli niedobór potasu.
Peptyd C a cukrzyca
Tak jak wspomnieliśmy powyżej, wysokie stężenie peptydu C może wskazywać na cukrzycę typu 2. Polega ona na zmniejszeniu wrażliwości tkanek organizmu na insulinę, co prowadzi do jej wzmożonej produkcji przez trzustkę. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku cukrzycy typu 1, gdzie istotą zaburzenia jest ograniczenie produkcji insuliny. Jak łatwo się domyślić, w tej sytuacji stężenie peptydu C okaże się w badaniu niższe od normy. Pomiar ten stanowi więc doskonałe narzędzie diagnostyczne różnicujące oba typy cukrzycy.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Co to jest insulinooporność? Przyczyny, objawy, leczenie
- Cukier w moczu - co oznacza? Jakie są normy? Leczenie
- Badania na cukrzycę - jakie warto wykonać?
- Jakie są nietypowe objawy cukrzycy? Co warto wiedzieć?
Źródła:
- Ewa Otto-Buczkowska, Przydatność oznaczania peptydu C w diabetologii, Pediatric Endocrinology Diabetes and Metabolism 2014;20,2
- Katarzyna Siewko, Małgorzata Szelachowska, Anna Popławska-Kita, Piotr Szpak, Agnieszka Nikołajuk, Maria Górska, Peptyd C jako czynnik ryzyka rozwoju cukrzycy typu 1 u krewnych I stopnia osób chorych na cukrzycę autoimmunologiczną, Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 60; Numer/Number 5/2009