Problemy z trawieniem: przyczyny, objawy, domowe sposoby

Problemy z trawieniem ma co trzeci Polak. Objawiają się one zwykle uczuciem pełności w brzuchu, zgagą, nudnościami, wymiotami, biegunką czy zaparciami. Problemy trawienne są najczęściej spowodowane złym odżywianiem się, ale mogą też być wywołane chorobą.

Jak wygląda proces trawienia?

Trawienie to wieloetapowy i skomplikowany proces, dzięki któremu organizm „przerabia” pokarm na składniki możliwe do wchłonięcia i wykorzystania.

• Najpierw pokarm trafia do jamy ustnej, gdzie dochodzi do gryzienia, mieszania ze śliną i rozdrabniania mechanicznego. Dzięki obecności amylazy ślinowej (enzymu) rozpoczyna się trawienie węglowodanów.
• Następnie przechodzi przez przełyk aż do żołądka, gdzie fale perystaltyczne przesuwają kęsy, niezależnie od pozycji ciała. Tam na pokarm działa kwas solny i enzymy (m.in. pepsyny rozkładające białko).
• Do dwunastnicy trafiają enzymy trawiące białka, tłuszcze i węglowodany (z trzustki) oraz żółć emulgująca tłuszcze (z wątroby i pęcherzyka żółciowego). To właśnie tutaj następuje najważniejszy etap chemicznego rozkładu pokarmu.
• W jelicie cienkim zachodzi wchłonięcie praktycznie wszystkich substancji odżywczych, które później przechodzą do krwi lub limfy (glukoza, aminokwasy, kwasy tłuszczowe, witaminy, minerały, woda).
• W jelicie grubym dochodzi do dalszego wchłaniania wody i elektrolitów, zagęszczania mas kałowych i fermentacji resztek jedzenia przez mikroflorę jelitową. Na końcu organizm wydala gotowe masy kałowe.

Problemy z trawieniem: przyczyny

Na problemy z trawieniem najczęściej narzekają osoby, które mają złe nawyki żywieniowe - jedzą zbyt duże posiłki, a spożywane produkty są łączone ze sobą w nieprawidłowy sposób, są ciężkostrawne, przetworzone lub zawierają za mało bądź za dużo błonnika.

Przyczyną problemów trawiennych może też być niewłaściwy sposób jedzenia - niedokładne gryzienie, połykanie jedzenia lub połykanie powietrza podczas jedzenia. Do innych przyczyn problemów z trawieniem zalicza się też choroby układu trawiennego - wszelkie nietolerancje pokarmowe i alergie, zespół jelita drażliwego, zapalenia błony śluzowej żołądka, wrzody oraz wiele innych chorób.

Sprawdź, co to jest nieżyt żołądka.

Problemy z trawieniem: objawy

Postawienie właściwej diagnozy jest trudne, choćby ze względu na szereg objawów, które zgłaszają pacjenci z problemami trawiennymi.

Jakie są objawy złego trawienia? Do najczęstszych symptomów problemów z trawieniem i wypróżnianiem zalicza się: 

• wzdęcia,
• gazy,
• biegunki,
• zaparcia,
• wymioty lub nudności,
• refluks,
• odbijanie się,
• przelewanie się w jelitach,
• pulsowanie w brzuchu,
• ból w nadbrzuszu lub podbrzuszu,
• ogólne osłabienie i zmęczenie.
  

Zobacz: Niestrawność – leki i sposoby na niestrawność żołądka

Problemy z trawieniem tłuszczów

Nieco inne zagadnienie to problemy z trawieniem tłuszczów. Polacy uwielbiają tłuste potrawy - karkówkę, golonkę, kotlety schabowe. Jedynie osoby ze zdrową wątrobą, trzustką i pęcherzykiem żółciowym mogą pozwolić sobie na dietę obfitującą w takie pokarmy. Wątroba bowiem jest odpowiedzialna za produkcję żółci, a ta z kolei jest niezbędna do trawienia tłuszczów. Również enzym trawienny wydzielany przez trzustkę - lipaza, warunkuje trawienie tłuszczów.

W procesie trawienia tłuszczów ważny jest także pęcherzyk żółciowy, dzięki niemu odpowiednia ilość żółci dostaje się do dwunastnicy. Strawienie golonki sprawia organizmowi duży wysiłek. Wybierając się na imprezę rodzinną czy grilla, warto wspomóc organizm w trudnym procesie trawienia tłuszczów. W aptekach są dostępne bez recepty leki zawierające hymekromon, który wspomaga wydzielanie żółci potrzebnej do strawienia tłuszczu.

Czytaj również: Co na ból żołądka? Domowe sposoby i leki pomagające

Jak zdiagnozować problemy z trawieniem (wzdęcia, gazy, zaparcia)?

Czasami z problemami trawiennymi trzeba zwrócić się do specjalisty. Należy skonsultować się lekarzem, jeśli: 

• problem zaparć powraca,
• inne objawy problemów z trawieniem również utrzymują się przez dłuższy czas lub stale powracają (np. pacjent obserwuje częste gazy po jedzeniu),
• następuje utrata masy ciała bez wyraźnej przyczyny,
• pojawiają się objawy sugerujące krwawienie (świeża, czerwona krew albo czarny, smolisty stolec, fusowate wymioty),
• występuje nagły, silny ból brzucha, długotrwałe wymioty, objawy ogólne (np. gorączka) czy problemy z przełykaniem.

Problemy z trawieniem: jaki lekarz pomoże?

Na początek wystarczy zgłosić się do lekarza POZ, który może zlecić podstawowe badania i w razie potrzeby skierować na dalszą diagnostykę oraz leczenie. Problemami trawiennymi zajmuje się gastroenterolog – specjalista od chorób układu pokarmowego (żołądka, jelit, trzustki, wątroby, pęcherzyka żółciowego). W zależności od przyczyny pacjent może trafić także do:

• dietetyka klinicznego – jeśli objawy wynikają z niewłaściwej diety, nietolerancji pokarmowej czy niezdrowego stylu życia;
• alergologa – przy podejrzeniu alergii pokarmowej;
• endokrynologa – gdy kłopoty z trawieniem są powiązane z zaburzeniami hormonalnymi (np. tarczyca);
• psychologa lub psychiatry – gdy objawy mają silny związek ze stresem, lękiem lub IBS o charakterze psychosomatycznym.

Zobacz, jakie testy na nietolerancje pokarmowe można wykonać.

Problemy z trawieniem: jakie badania należy wykonać? 

Podstawą diagnostyki zawsze jest dokładny wywiad lekarski. Być może konieczne będzie wykonanie badań - USG brzucha, gastroskopii, kolonoskopii, gdyż za problemami z układem trawiennym mogą stać poważne choroby, takie jak rak żołądka czy rak jelita.

Sprawdź: Skurcze żołądka - przyczyny, co robić? Co na skurcze?

Co może pomóc na problemy z trawieniem?

Leczenie problemów z trawieniem zależy głównie od ich przyczyny. W zależności od potrzeb terapia może obejmować farmakoterapię, domowe sposoby oraz dietę.

Problemy z trawieniem: leki

W aptekach można znaleźć wiele produktów na problemy z trawieniem, a większość preparatów na układ trawienny czy produktów na niestrawność jest dostępna bez recepty. Oprócz wspomnianych wcześniej leków zawierających hymekromon, dostępne są także leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego, leki zobojętniające kwas żołądkowy, leki rozkurczowe oraz leki na perystaltykę jelit. Wybór odpowiedniego leku na problemy trawienne zależy od konkretnych objawów.

Sprawdź: preparaty na wzdęcia i gazy.

Na wzdęcia i gazy pomogą leki zawierające simetikon lub dimetikon, które sprawiają, że pęcherzyki gazu w jelitach zaczynają pękać. Na zaparcia natomiast polecane są bisakodyl i laktuloza. Te substancje są dostępne w postaci tabletek oraz czopków.

Należy jednak pamiętać, że preparatów na tego typu problemy z trawieniem nie powinno się zażywać długotrwale

Zobacz: leki na biegunkę i zatrucia pokarmowe.

Problemy z trawieniem: domowe sposoby

Jeżeli problemy z trawieniem nie są bardzo dokuczliwe, przed wizytą u lekarza lub zastosowaniem leków, można spróbować domowych sposobów. Na problemy trawienne nasze babcie stosowały przyprawy ułatwiające trawienie pokarmów oraz pobudzające jelita do pracy. Do takich przypraw zalicza się:

• pieprz,
• kminek,
• kurkumę,
• majeranek,
• oregano,
• rozmaryn,
• koper włoski,
• czarnuszkę oraz
• kozieradkę.
  
  

Pomocne na problemy z trawieniem są także napary z ziół - przede wszystkim z:

• mięty,
• rumianku i
• pokrzywy.

 Sprawdź też: zioła na wrzody żołądka.

Problemy z trawieniem: co jeść?

Problemy z trawieniem powinny być mniejsze po zmianie diety na lekkostrawną, przynajmniej na kilka dni. Warto też wzbogacić dietę o naturalne prebiotyki.

Co jednak ważne, dieta na problemy z trawieniem to nie wszystko. Osoby, którym dokuczają problemy trawienne powinny także pomyśleć o aktywności fizycznej, która poprawia trawienie. Ważne jest także picie dużej ilości wody mineralnej - około 2 litrów dziennie. Warto też zrezygnować z picia alkoholu i palenia papierosów.

Zobacz także, jak zakwasić żołądek.

Jak zapobiegać problemom z trawieniem?

Opisane wyżej metody mogą pomóc w zapobieganiu problemom trawiennym. Warto jednak zadbać także o codzienne nawyki związane z przygotowywaniem i spożywaniem posiłków:

•  jedzenie w spokojnym tempie;
• dokładne przeżuwanie pokarmu;
• unikanie przejadania się;
• dokładne mycie rąk i produktów spożywczych przed przygotowywaniem posiłku;
• utrzymywanie kuchni w czystości (np. mycie blatów, naczyń i przyborów kuchennych).

Problemy z trawieniem: podsumowanie

Jak pozbyć się problemów z trawieniem? Najlepsze, a zarazem trwałe efekty przynosi zazwyczaj modyfikacja diety i stylu życia, np. unikanie ciężkostrawnych pokarmów, wprowadzenie większej ilości warzyw i owoców oraz odpowiednie nawodnienie. Wspomagająco można zastosować też domowe sposoby w postaci ziół czy leków bez recepty. Jednak długotrwałych problemów z trawieniem (zwłaszcza jeśli towarzyszą im sygnały alarmowe) należy skonsultować się z lekarzem, który pomoże w dopasowaniu odpowiedniego leczenia