Toksyczne uszkodzenie wątroby powstaje na skutek zatrucia organizmu. Do głównych toksycznych substancji, które zatruwają wątrobę zalicza się w szczególności alkohol, leki czy pestycydy. To czynniki, które często doprowadzają do stanów zapalnych wątroby. Toksyczna choroba wątroby może też doprowadzić do ciężkich uszkodzeń tego organu, a nawet i śmierci. Leczenie jest długotrwałe, ale od jego jakości zależy szansa na pełne wyzdrowienie.
Komórki miąższu wątroby pod wpływem różnych toksyn ulegają niekorzystnym zmianom. Toksyny mogą doprowadzić nawet do dużej niewydolności tego narządu. Aby uratować wątrobę należy przede wszystkim poznać rodzaj toksyny, która zatruwa organizm i szybko ją odstawić. Toksyczne uszkodzenie wątroby to poważny problem diagnostyczny w medycynie. Efektem końcowym może być nawet degeneracja komórki wątrobowej, zanik jej funkcji, a nawet martwica. Dlatego tak ważne jest szybkie wdrożenie leczenia i ochrona wątroby.
Toksyczne uszkodzenie wątroby
Toksyczne uszkodzenie wątroby polega na przedostaniu się do wątroby określonych toksyn. Te szkodliwe substancje powodują, iż w komórkach miąższu wątroby zachodzą niekorzystne zmiany. Ta jednostka chorobowa rozwija się w wyniku zarówno ostrej, jak i przewlekłej ekspozycji na substancje toksyczne. W pierwszym etapie choroby dochodzi do uszkodzenia komórki wątroby przez toksynę. Dalej następuje postępujące uszkodzenie wątroby. Toksyny mogą przedostać się do wątroby drogą pokarmową, wziewną lub przez skórę. Wiele substancji chemicznych jest przerabianych przez wątrobę i wydalanych z żółcią i moczem. A niektóre z nich mogą spowodować uszkodzenia wątroby.
Do substancji toksycznych najczęściej uszkadzających wątrobę zaliczane są:
- leki,
- alkohol,
- pestycydy,
- grzyby,
- szkodliwe gazy i pyły.
Wiele czynników sprzyja rozwojowi tej choroby. Duże znaczenie mają uwarunkowania genetyczne, otyłość lub niedożywienie, płeć (u kobiet choroba ta rozwija się szybciej), wiek, stan odżywienia czy przebyte wirusowe zapalenie wątroby. Na rozwój choroby ma duży wpływ czas działania toksyny, jej intensywność czy połączenie działania kilku toksyn jednocześnie. Wiedza o tej chorobie ułatwia jej rozpoznanie i leczenie.
Objawy toksycznego uszkodzenia wątroby
Objawy toksycznej wątroby są uzależnione od czynników, które wywołały tą chorobę. Do najważniejszych sygnałów zaliczane są:
- uciążliwy ból z prawej strony, pod łukiem żebrowym,
- osłabienie,
- drętwienie palców i stóp,
- ból stawów,
- gorączka,
- nudności i wymioty,
- wysypka,
- powiększenie węzłów chłonnych.
Jeżeli toksyczne uszkodzenie wątroby spowodowane jest lekami, najbardziej narażeni na zachorowanie są pacjenci ze schorzeniami reumatycznymi, leczeni antybiotykami, przyjmujący sterydy lub z silnymi bólami różnego pochodzenia. W wypadku występowania niepokojących objawów i złego samopoczucia należy skonsultować się z lekarzem. Nigdy nie można bagatelizować złych sygnałów w przypadku wątroby.
Toksyczne uszkodzenie wątroby alkoholem
Ten rodzaj uszkodzenia wątroby powstaje u osób nadmiernie spożywających alkohol. To alkohol jest toksyną, szkodliwie działająca na wątrobę. Wątroba uczestniczy w elimanacji alkoholu z krążenia krwi. To najważniejszy organ w rozkładzie alkoholu i tym samym najbardziej podatny na uszkodzenia, spowodowane przez alkohol.
Intensywne picie przez dłuższy czas może doprowadzić do toksycznego uszkodzenia wątroby. Zabójcze dla wątroby jest także połączenie alkoholu z lekami. Jeśli toksyna, którą jest alkohol, dostarczana jest organizmowi systematycznie może doprowadzić do marskości wątroby, a wtedy przestaje ona już spełniać swoje funkcje. Oprócz leczenia klinicznego bardzo ważna jest tutaj zmiana trybu życia i abstynencja.
Leczenie toksycznego uszkodzenia wątroby
Zawsze leczenie toksycznego uszkodzenia wątroby powinno odbywać się pod kontrolą lekarza. Przede wszystkim trzeba zdiagnozować czynnik, który wywołuje chorobę.
Do podstawowych badań w tym zakresie zaliczane są:
- szczegółowy wywiad lekarski w celu ustalenia przyczyny (rodzaju toksyny),
- morfologia krwi,
- enzymy wątrobowe,
- poziom bilirubiny,
- zaburzenia układu krzepnięcia,
- badania biochemiczne,
- RTG jamy brzusznej,
- TK jamy brzusznej,
- niekiedy biopsja.
Po ustaleniu przyczyny i przeprowadzeniu badań zaczyna się leczenie. Wymaga ono ze strony pacjenta cierpliwości i dyscypliny. To długotrwałą terapia. Konieczne jest bezwzględne stosowanie zaleceń lekarza.
Oprócz środków farmakologicznych każdy pacjent powinien:
- unikać toksycznego czynnika,
- przyjmować zlecane przez lekarza preparaty wzmacniające wątrobę (np. wyciąg z karczocha, witamina B i E),
- stosować odpowiednia dietę.
Toksyczne uszkodzenie wątroby – dieta
Leczenie wątroby musi być wspomagane przez odpowiednią dietę. Niekiedy lekarz bądź dietetyk opracowują indywidualną dietę dla chorego. Ale należy też samemu poznać zdrowe zasady żywienia i wprowadzać je w życie.
Oto uniwersalne zasady prawidłowego odżywiania:
- wprowadzenie 5-6 niedużych posiłków, spożywanych w równych odstępach czasowych,
- abstynencja alkoholowa,
- wyeliminowanie tłuszczy i produktów wysokotłuszczowych z codziennej diety,
- rezygnacja ze śmietany i zastąpienie ją jogurtem naturalnym,
- kontrola spożycia węglowodanów,
- systematycznie spożywanie drobiu, chudych ryb, odtłuszczonego mleka,
- spożywanie warzyw (w proporcji dziennej 80% warzyw gotowanych, 20% surowych),
- picie soków owocowych lub musów na bazie owoców,
- wyeliminowanie ostrych przypraw,
- ograniczenie do minimum mocnej herbaty i kawy,
- spokojne zjadanie posiłków, bez stresu i bez pośpiechu,
- przyjmowanie (za zgoda lekarza) suplementów.
Leczenie toksycznego uszkodzenia wątroby wymaga systematyczności, bezwzględnego stosowania wszystkich zaleceń lekarza i dużej samodyscypliny.
Autor: Jolanta Woźniak
Czytaj też:
- Kłucie wątroby – po alkoholu, po jedzeniu. Jak ją leczyć?
- Lekarz od wątroby - czym zajmuje się hepatolog?
- Co szkodzi wątrobie? Jakich produktów unikać? Zalecenia
- Ból wątroby po jedzeniu - co może oznaczać? Leczenie
Bibliografia:
- Cichoż-Lach „Toksyczne uszkodzenia wątroby”, Klinika Gastroenterologii UM w Lublinie, 2017 r.,
- Bąk, M. Czerniak, M. Kicińska-Krogulska i inni, „Toksyczne uszkodzenie wątroby”, Instytut Medycyny Pracy w Łodzi, 2011 r.,
- R. Lucey, P. Mathurin, T. R. Morgan “Alkoholowe Zapalenie Wątroby”, The New England Journal of Medicine, tłumaczenie dr P. Lesiak, 2010 r.