Niewydolność oddechowa często występuje u dzieci urodzonych przedwcześnie. Do oceny stopnia niewydolności oddechowej u wcześniaków wykorzystuje się skalę Silvermana. Sprawdź, jak się objawia niewydolność oddechowa u noworodków, jakie są jej przyczyny oraz jak intepretować wynik w skali Silvermana.
Co to jest skala Silvermana?
Skala Silvermana służy do obiektywnej oceny stopnia niewydolności oddechowej u noworodków. Ocenę wystawia się na podstawie objawów klinicznych.
Bierze się pod uwagę:
- ruchy przedniej ściany klatki piersiowej względem nadbrzusza,
- zapadanie się międzyżebrza podczas wdechu,
- zapadanie się mostka przy wdechu,
- ruchy skrzydełek nosa w czasie wdechu,
- słyszalność wydechu.
Skala Silvermana jest trzystopniowa - od 0 do 2, gdzie stopień 0 oznacza, że pacjent jest wydolny oddechowo, 1 to lekka niewydolność, a 2 – ciężka niewydolność oddechowa.
Skala Silvermana, czyli kiedy noworodek jest niewydolny oddechowo?
W skali Silvermana ocenę wystawia się na podstawie obserwacji objawów klinicznych. Jeśli u noworodka zaobserwuje się:
- synchroniczne ruchy przedniej ściany klatki piersiowej i nadbrzusza,
- brak zapadania się międzyżebrzy i mostka w czasie wdechu,
- brak ruchów skrzydełek nosa przy wdychaniu,
a wydech będzie niesłyszalny, to dziecko za każdy z tych objawów otrzyma stopień 0. Niesynchroniczne ruchy klatki piersiowej, nieznaczne zapadanie się mostka i międzyżebrzy w przy wdechu, lekkie ruchy skrzydełek nosa w czasie wdechu oraz stękanie wydechowe to objawy świadczące o 1 stopniu skali Silvermana, czyli lekkiej niewydolności oddechowej.
Stopień 2, czyli ciężka niewydolność oddechowa, charakteryzuje się:
- ruchem klatki piersiowej przeciwnym do nadbrzusza,
- wyraźnym zapadaniem się międzyżebrza podczas wdechu,
- wyraźnym zapadaniem się mostka przy wdechu,
- wyraźnymi ruchami skrzydełek nosa w czasie wdechu,
- głośnym stękaniem wydechowym.
Za każdy z wymienionych objawów noworodek może otrzymać od 0 do 2 punktów. Przykładowo, brak zapadania się mostka przy wdechu to 0, nieznaczne zapadanie to 1, a wyraźne – 2. Wynik otrzymuje się poprzez zsumowanie punktów za każdy z objawów. Maksymalnie dziecko może otrzymać 10 punktów. Im więcej punktów, tym większa niewydolność oddechowa. Dziecko całkowicie wydolne oddechowo otrzyma 0 punktów. Liczba punktów większa od 0, ale mniejsza od 6, świadczy o lekkiej niewydolności, a 6 punktów i więcej to ostra niewydolność oddechowa.
Niewydolność oddechowa u noworodków
O niewydolności oddechowej mówimy wtedy, gdy organizm nie jest w stanie dostarczyć sobie odpowiedniej ilości tlenu. Zaburzenia oddychania u dzieci dotyczą przede wszystkim wcześniaków. Im mniejszy wiek ciążowy, tym częściej stwierdza się u noworodków niewydolność oddechową, co ma związek z niedojrzałością płuc. Dla porównania, wśród dzieci urodzonych w 36. tygodniu ciąży lub później tylko 5 procent ma zaburzenia oddychania. Natomiast problemy z oddychaniem stwierdza się u 60 proc. wcześniaków urodzonych przed 30. tygodniem ciąży.
Przyczyny niewydolności oddechowej
Wśród przyczyn niewydolności oddechowej u noworodków wymienia się:
- zespół zaburzeń oddychania,
- zapalenie płuc,
- zapalenie oskrzelików,
- przejściowe tachypnoe (przyspieszenie oddechu) noworodka,
- bezdechy,
- posocznica,
- wady wrodzone układu oddechowego lub układu krążenia,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- choroby nerwowo-mięśniowe,
- urazy,
- ciało obce w drogach oddechowych.
Objawy niewydolności oddechowej
Niewydolność oddechową może podzielić na hiperdynamiczną i hipodynaminczą. Pierwszy rodzaj objawia się:
- przyspieszonym oddechem,
- nadmiernym wysiłkiem oddechowym,
- wciąganiem międzyżebrzy,
- zapadaniem się mostka,
- stękaniem wydechowym.
Niewydolność hipodynamiczna ma z goła odmienne objawy. Można ją rozpoznać po niedostatecznym wysiłku oddechowym - płytkim i wolnym oddychaniu czy bezdechu.
Niewydolność oddechową klasyfikuje się także ze względu na jej pochodzenie. Wówczas wyróżnia się niewydolność płucną i pozapłucną. Jeśli przyczyna nie jest związana z płucami, niewydolność oddechową najczęściej rozpoznaje się po bezdechu i hipowentylacji.
Niewydolność z przyczyn płucnych objawia się natomiast:
- wzmożonym wysiłkiem oddechowym,
- obrzękiem płuc,
- sinicą,
- tachypnoe,
- bezdechem zaporowym.
Leczenie niewydolności oddechowej
Leczenie niewydolności oddechowej obejmuje:
- tlenoterapię bierną,
- wentylację zastępczą,
- technikę CPAP.
W przypadku lekkiej niewydolności oddechowej zalecana jest tlenoterapia z wykorzystaniem budki tlenowej, maski twarzowej lub za pomocą inkubatora. W cięższych przypadkach stosuje się technikę CPAP, która polega na polega na utrzymywaniu dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych w czasie samodzielnego oddychania pacjenta. Poprzez zwiększenie ciśnienia, zwiększa się średnica dróg oddechowych, a tym samym maleje skłonność do bezdechów i więcej tlenu dociera do organizmu. W ciężkich przypadkach wskazana jest wentylacja zastępcza za pomocą respiratora.
Autor: Joanna Woźniak
Czytaj też:
- Ocena noworodka w skali Apgar
- Jak pielęgnować noworodka – mity i fakty
- Wzdęcia u noworodka – co na gazy u niemowlaka?
- Co warto wiedzieć o szczepieniach noworodka? Poradnik
Bibliografia:
- Piotrowski A., Niewydolność oddechowa noworodków – zapobieganie i leczenie, Bielsko-Biała 2011.