Głowa meduzy jest jednym z objawów marskości wątroby. Choroba rozwija się na skutek uszkodzeniu miąższu wątroby. Polega na tworzeniu się nieprawidłowych guzów w wątrobie, włóknieniu tego narządu oraz prowadzi do nadciśnienia wrotnego. Sprawdź, jak wygląda tzw. głowa meduzy oraz jak jeszcze objawia się marskość wątroby.
Głowa meduzy – co to jest?
Głowa meduzy (caput medusae) jest rzadkim objawem marskości wątroby. Pod tym określeniem kryją się poszerzone żyły krążenia obocznego na skórze brzucha, charakterystyczne dla nadciśnienia wrotnego.
Nadciśnienie wrotne, czyli wzrost ciśnienia w żyle doprowadzającej krew do wątroby, nazywanej wrotną, powstaje najczęściej na skutek przeszkody mechanicznej lub zakrzepicy żył wątrobowych, która towarzyszy marskości wątroby. Przy nadciśnieniu wrotnym tworzy się krążenie oboczne, czyli omijające żyłę wrotną. Tworzą się tzw. zespolenie pępkowe lub przełykowe. Jeśli żyły okołopępkowe ulegną poszerzeniu, na skórze brzucha chorego uwidaczniają się naczynia żylne, które wyglądem przypominają włosy mitologicznej Meduzy – najmłodszej z sióstr Gorgon, córki Forkosa i Keto.
Meduza uchodzi za jednego z najstraszniejszych potworów w mitologii greckiej. Z jej głowy zamiast włosów wyrastały węże, a jej spojrzenie zamieniało istoty żyjące w kamień. Postać Meduzy uwiecznili m.in. grecki rzeźbiarz Fidiasz, flamandzki malarz Peter Paul Rubens oraz pochodzący z Włoch Caravaggio.
Głowa meduzy – objawy i rodzaje
Medycy wyróżniają dwa rodzaje głowy meduzy: wewnętrzną i zewnętrzną. Zewnętrzna dotyczy poszerzenia żył okołopępkowych, natomiast wewnętrzna – żył wewnętrznej ściany jamy brzucha. Głowa meduzy pojawia się w zaawansowanych stadium marskości wątroby.
Częściej u pacjentów występuje głowa meduzy wewnętrzna. Objaw ten jest wykrywany w czasie badania USG metodą Dopplera. Zewnętrzną głowę meduzy można natomiast zobaczyć gołym okiem. Początkowo pod skórą brzucha, wokół pępka, pojawiają się niebieskie sploty żylne. Z czasem stają wyczuwalne dotykiem i zaczynają wystawać ponad powierzchnię skóry brzucha.
Głowa meduzy przy marskości wątroby
Nadciśnienie wrotne, które jest bezpośrednią przyczyną głowy meduzy należy do głównych powikłań marskości wątroby. Marskość wątroby jest stanem chorobowym rozwijającym się na skutek uszkodzenia miąższu, który prowadzi do zwłóknienia narządu oraz tworzenia się nieprawidłowych guzków regeneracyjnych. W przebiegu choroby miąższ wątroby zmniejsza się, a w miejscach jego ubytku powstają guzki. Proces ten zaburza czynność wątroby oraz prowadzi do rozwoju nadciśnienia wrotnego.
Ze względu na wielkość guzów, wyróżnia się trzy typy marskości wątroby:
- drobnoguzkową (kiedy guzki są mniejsze niż 3 mm),
- wielkoguzkową (guzki powyżej 3 mm),
- mieszaną.
Wśród przyczyn marskości wątroby wymienia się nadmierne spożycie alkoholu, wirusowe zapalenie wątroby (typu B,D lub C), autoimmunologiczne zapalenie wątroby, choroby metaboliczne oraz choroby dróg żółciowych.
Nie tylko głowa meduzy – inne objawy choroby
Do pierwszych objawów marskości wątroby należą:
- osłabienie,
- stany podgorączkowe,
- brak apetytu,
- zmniejszenie masy ciała,
- wzdęcia,
- nudności,
- świąd skóry,
- zmniejszenie libido,
- krwawienie z dziąseł.
W miarę postępu choroby pojawiają się bardziej charakterystyczne objawy, takie jak:
- charakterystyczna budowa ciała – powiększony obwód brzucha i szczupłe kończyny,
- ginekomastia i zanik jąder u mężczyzn i hirsutyzm u kobiet,
- wodobrzusze,
- powiększenie śledziony,
- powiększenie wątroby,
- żółtaczka,
- pajączki wątrobowe,
- rumień dłoniowy,
- głowa meduzy,
- gładki język.
Głowa meduzy – jak leczyć wątrobę?
Marskość wątroby jest poważną chorobą, która może prowadzić do rozwoju raka wątrobowokomórkowego. Leczenie niepowikłanej choroby opiera się na abstynencji alkoholowej oraz odpowiedniej diecie. W ciężkich przypadkach natomiast konieczny jest przeszczep. Dieta w marskości wątroby powinna być lekkostrawna i niskotłuszczowa.
Pacjenci powinni także dbać o pokrycie dziennego zapotrzebowania na białko. Wśród produktów niezalecanych znajdują się jajka, masło, czekolada oraz kawa. Osoby cierpiące na choroby wątroby powinny też uważać na czosnek, gdyż zawiera on siarkę, które można podrażnić wątrobę. Ponadto surowy czosnek może nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych, dlatego nie jest wskazany dla pacjentów z zakrzepicą żył wątrobowych i nadciśnieniem wrotnym.
Autor: Joanna Woźniak
Czytaj też:
- Kłucie wątroby – po alkoholu, po jedzeniu. Jak ją leczyć?
- Lekarz od wątroby - czym zajmuje się hepatolog?
- Co szkodzi wątrobie? Jakich produktów unikać? Zalecenia
- Ból wątroby po jedzeniu - co może oznaczać? Leczenie
Bibliografia:
- Mach J., Marskość wątroby [w:] Choroby wewnętrzne pod red. A. Szczeklika, tom 1, Kraków 2005.
- Hartleb M., Simon K., Lipiński M., Drobnik J., Woroń J., Rydzewska G., Mastalerz-Migas A., Rekomendacje postępowania u chorych z zaburzeniami czynności wątroby i kamicą dróg żółciowych dla lekarzy POZ, Lekarz POZ 4/2017.