Awitaminoza – nie brzmi groźnie, ale groźna może być bardzo. Nawet śmiertelna. Co to jest awitaminoza? To brak danej witaminy w organizmie. Sprawdź, dlaczego awitaminoza jest tak niebezpieczna, zobacz jakie awitaminoza ma objawy w zależności od tego, której konkretnie witaminy nam brakuje.
Co to jest awitaminoza?
Awitaminoza to całkowity lub bardzo znaczący brak jednej z niezbędnych do funkcjonowania organizmu witamin, bądź też całego ich zestawu. Awitaminoza jest stanem dalece bardziej zaawansowanym, niż hipowitaminoza, czyli niedobór danej witaminy, jest też przeciwieństwem hiperwitaminozy, będącej z kolei stanem nadmiaru witaminy lub witamin w organizmie.
Awitaminoza – objawy
Nie można mówić o ogólnych objawach awitaminozy. Brak każdej witaminy będzie się objawiać w zupełnie inny sposób. W niektórych przypadkach awitaminoza będzie nieść za sobą skutki niezbyt dramatyczne, w innych może prowadzić do ciężkich, czasem nawet śmiertelnych schorzeń, wśród których można wymienić pelagrę, beri beri, niedokrwistość megaloblastyczną, kurzą ślepotę, szkorbut czy krzywicę.
Awitaminoza A
O tym, że brak jakiejś substancji prowadzi do choroby zwanej kurzą ślepotą, wiedzieli już starożytni Egipcjanie, Grecy i Rzymianie. Kurza ślepota, to nic innego, jak problemy z widzeniem po zmroku. Nie znano wówczas jeszcze pojęcia witaminy A, ba – w ogóle na poznanie świata witamin ludzkość musiała poczekać jeszcze bardzo długo, bo aż do II dekady XX wieku.
Nie mówiono więc siłą rzeczy w Starożytności o awitaminozie jako takiej. Nie mniej stawiane wtedy diagnozy znalazły odzwierciedlenie w tym, co medycyna odkryła wieki później. Za rozwój kurzej ślepoty odpowiada awitaminoza A, czyli bardzo znaczący niedobór witaminy A. Nie jest to dziwne w świetle właściwości tej witaminy, wśród których wymienić można odpowiedzialność za prawidłowe widzenie.
Awitaminoza A prowadzi zresztą także do innych schorzeń oczu, wśród których wymienić można rozmiękanie rogówki (karatomacja) oraz zespół suchego oka (xerophalmia).
Awitaminoza B1
Awitaminoza B1 może skutkować rozwojem choroby Beri Beri. To bardzo ciężka choroba, która objawia się:
- zanikiem mięśni,
- obrzękami na twarzy i kończynach,
- nadciśnieniem,
- zaburzeniem pracy serca,
- zaburzeniami psychicznymi,
- łysieniem.
Witamina B1 odgrywa istotną rolę w przemianie węglowodanów, umożliwiając prawidłowe spalanie glukozy. Awitaminoza B1 powoduje niepełne utlenianie się glukozy i gromadzenie w organizmie toksycznego kwasu pirogronowego. Kwas ten powoduje uszkodzenie nerwów, porażenie mięśni. Na szczęście we współczesnym świecie choroba beri beri jest rzadkością.
Jednym z tego powodów jest fakt, że do awitaminozy B1 naprawdę trudno jest doprowadzić. W witaminę tę bogate są bowiem liczne produkty pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, które codziennie trafiają na nasz stół. Dawniej, właśnie z powodu ubóstwa diety, na beri beri często chorowali ludzie żywiący się niemal wyłącznie białym ryżem.
Czytaj także: Tiamina (witamina B1) - niedobór, występowanie i dawkowanie
Awitaminoza B2
Na niedobór witaminy B2 narażeni są weganie nie spożywający żadnych produktów pochodzenia odzwierzęcego, a także alkoholicy, aczkolwiek w praktyce całkowita awitaminoza B2 się nie zdarza. Pierwszymi objawami braku witaminy B2 w organizmie są pieczenie warg, języka i całej jamy ustnej, pogorszenie widzenia, uczucie „piasku w oczach”.
Przy dużym braku witaminy B2 może dojść do zapalenia błon śluzowych jamy ustnej, uszkodzenia rogówki, pojawić się mogą także zaczerwienienia i świąd w okolicach krocza. Następuje też wyraźny spadek nastroju, możliwe stany depresyjne i histeria.
Awitaminoza B3 (PP)
Awitaminoza B3 prowadzić może do groźnej choroby zwanej pelagrą (inna nazwa: rumień lombardzki). Choroba ta zaczyna się biegunką, wymiotami, zapaleniem skóry oraz jamy ustnej, następnie pojawiają się zaburzenia układu nerwowego, takie jak otępienie, agresja, zaburzenie sprawności ruchowej.
Choroba ta, jeśli nie jest odpowiednio zdiagnozowana i leczona, może być śmiertelna. To właśnie w związku z tą chorobą pojawiła się druga nazwa witaminy B3 – witamina PP. Skrót ten pochodzi od słowa „przeciwpelagryczna”.
Sprawdź też: Witaminy i minerały dla mężczyzn - jakie warto stosować?
Awitaminoza B12
Awitaminoza B12, podobnie jak awitaminoza B6 może prowadzić do tak zwanej niedokrwistości megaloblastycznej. Jest to bardzo ciężka choroba krwi, która oprócz objawów podobnych do anemii, powoduje przy okazji również poważne zaburzenia neurologiczne i psychiatryczne, ze paranoją i zmianą osobowości włącznie. Powodem awitaminozy B12 zazwyczaj jest stosowanie ortodoksyjnej diety wegańskiej. Witamina B12 znajduje się bowiemprzede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego, między innymi mięsie, wędlinach, rybach, owocach morza. Najwięcej witaminy B12 mają:
- kraby,
- małże,
- makrele,
- szczupaki,
- mięso cielęce, jagnięce, wołowe, z indyka.
Witamina B12 występuje również w produktach odzwierzęcych, takich jak mleko, jajka i sery.
Awitaminoza C
Charakterystyczną konsekwencją awitaminozy C jest szkorbut. Szkorbut jest efektem zaburzonej syntezy kolagenu, w której bierze udział kwas askorbinowy, czyli witamina C. Objawami szkorbutu są przerost dziąseł i związane z tym chwianie się, a nawet wypadanie zębów, możliwe też są krwawienia.
Dawniej szkorbut znany był głównie jako choroba marynarzy, którzy przebywając miesiącami na morzu pozbawieni byli diety bogatej w kwas askorbinowy. Szkorbut był też częsty wśród przebywających w nieludzkich warunkach więźniów łagrów sowieckich. Witamina C nie jest bowiem wytwarzana w ludzkim organizmie, należy ją dostarczać z pokarmem. Pamiętajmy, że najwięcej witaminy C zawierają acerola i dzika róża, a także inne liczne owoce oraz warzywa.
Czytaj też: Witamina C (kwas askorbinowy) - dawkowanie i występowanie
Awitaminoza D3
Krzywica to choroba dziecięca, występująca najczęściej między 2 a 3 rokiem życia, spowodowana zaburzeniem gospodarki wapniowo-fosforowej, na skutek braku witaminy D3 w organizmie. Witamina D do organizmu dostarczana jest poprzez pokarm, wytwarza ją także ludzka skóra pod wpływem promieniowania słonecznego.
Krzywica na masową skalę występowała w XIX wiecznej Anglii, w czasie rewolucji przemysłowej. Negatywny wpływ tradycyjnie mglistej pogody spotęgowały wówczas fabryczne dymy przysłaniające niebo i fatalna dieta, na którą skazane były w miastach dzieci wielu robotników.
Pierwszymi objawami krzywicy są drażliwość i niepokój dziecka, pocenie się głowy w czasie karmienia, intensywniejszy zapach moczu. Później pojawiają się objawy kostne: garb, skrzywienie kolan, deformacje czaszki, wklęsła bądź wypukła klatka piersiowa, płaskostopie i inne.
Zobacz też: Witamina K i K2 MK7 - występowanie, właściwości i przeciwwskazania