Czosnek nazywany jest naturalnym antybiotykiem, gdyż wykazuje silnie działanie bakteriobójcze, bakteriostatyczne oraz przeciwgrzybicze. To jednak nie jedyne właściwości czosnku. Zawarta w jego bulwach allicyna działa także antyoksydacyjne oraz zwiększa produkcję enzymów wątrobowych. Jednak jedzony w nadmiarze może podrażnić wątrobę. Sprawdź, czy czosnek i chora wątroba to dobre połączenie.
Prozdrowotne właściwości czosnku doceniano już w czasach starożytnych. Pierwsze wzmianki o jego wzmacniającym działaniu pojawiły się już w piśmie klinowym Babilonu. Czosnek został rozpowszechniony w Chinach i Indiach. Uprawiali go Rzymianie, Egipcjanie, Grecy i Hebrajczycy. W starożytnym Egipcie był przedmiotem kultu religijnego. Rzymianie wierzyli, że podnosi sprawność bojową. Hipokrates polecał czosnek jako lekarstwo na schorzenia układu pokarmowego, oddechowego oraz jako środek moczopędny. W XVII wieku był stosowany jako lek na dżumę. Do Polski trafił dzięki Tatarom.
Polska medycyna wsi rozpropagowała czosnek jako lek na robaczycę, żółtaczkę, tyfus, bóle zębów i głowy, a także choroby serca. Do dzisiaj jest stosowany jako naturalne lekarstwo wspomagające obronę organizmu przed bakteriami i grzybami, co zostało potwierdzone przez badania naukowe prowadzone w XX wieku. Coraz więcej mówi się także o korzystnym działaniu czosnku na dolegliwości wątrobowe.
Czosnek a wątroba
Fitoncydy to substancje występujące w roślinach, które wykazuję silne właściwości bakteriobójcze, bakteriostatyczne oraz przeciwgrzybicze.
Można je znaleźć między innymi w:
- czosnku,
- cebuli,
- porze,
- czarnej porzeczce,
- jałowcu,
- szałwii,
- anyżu,
- imbirze,
- marchewce.
Najsilniejsze działanie antybiotyczne wykazują czosnek, cebula oraz por, które należą do rodzaju Allium. Prym wśród nich wiedzie czosnek, który zawiera substancję czynną allinę. Po rozgnieceniu czosnku allina przekształca się w allicynę. To właśnie allicyna wykazuje wyjątkowo silne działanie bakteriobójcze i przeciwgrzybicze.
Niszczy wiele rodzajów drobnoustrojów, m.in.:
- Aerobacter,
- Bacillus,
- Clostridium,
- Enterobacter,
- Escherichia,
- Helicobacter,
- Klebsiella,
- Proteus,
- Pseudomonas
Allicyna znana jest też z działania przeciwzapalnego, antyoksydacyjnego, wspomagającego układ odpornościowy oraz regenerującego komórki wątrobowe.
Jak czosnek działa na wątrobę?
Alkohol, dieta wysokotłuszczowa, a także wirusy wyniszczają hepatocyty, czyli komórki wątrobowe. Ich regenerację może wspomóc zawarta w czosnku allicyna, która wykazuje działanie antyoksydacyjne. Z badań prowadzonych na ludziach i zwierzętach wynika, że głównym czynnikiem doprowadzającym do uszkodzenia hepatocytów jest stres oksydacyjny.
Czosnek zawiera też siarczki di i trialliowe, będące metabolitami allicyny, które zwiększają produkcje enzymów odpowiedzialnych za metabolizm leków. Ponadto znajdująca się w czosnku s-allil-l-cysteina, powstająca na szlaku rozpadu allicyny, obniża poziom złego cholesterolu, który produkowany jest wątrobie.
Surowy czosnek a wątroba
Czosnek najlepiej jeść w postaci surowej, gdyż gotowany, pieczony lub duszony traci część swoich właściwości. Jedynie surowy rozgnieciony czosnek zawiera allicynę, a także inne cenne składniki, takie jak:
- flawonoidy,
- flawony,
- witaminy A,B i C,
- selen,
- potas,
- wapń,
- fosfor,
- żelazo,
- magnez.
Czy czosnek na wątrobę można jeść bez ograniczeń?
Surowy czosnek ma działanie prozdrowotne, ale nie można przesadzać z jego ilością. Znajdująca się w czosnku allicyna może bowiem utlenić żelazo zawarte w hemie, ale żeby do tego doszło trzeba zjeść bardzo dużą ilość czosnku – ponad 20 tysięcy razy większą od standardowej dawki. Czosnek zawiera też siarkę, która można obciążać wątrobę, dlatego nie powinno się jeść go w nadmiarze. Zalecana dawka to jeden ząbek czosnku dziennie.
Można go także spożywać w suplementach diety. Zwykle dawka dzienna wynosi 500 mg dla osoby dorosłej i 350 dla dziecka powyżej roku.
Należy pamiętać, że czosnek nie jest zalecany pacjentom z zapaleniem, marskością i niewydolnością wątroby. Surowego czosnku nie powinny też spożywać dzieci do pierwszego roku życia, kobiety w ciąży oraz karmiące piersią. Ponadto może on nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych.
Inne zioła i przyprawy na chorą wątrobę
Oprócz czosnku dobroczynne działanie na wątrobę mają także inne zioła, takie jak:
- ostropest plamisty – stymuluje regenerację nowych komórek wątrobowych, wspomaga odbudowę miąższu u pacjentów cierpiących na marskość wątroby oraz wykorzystywany jest w leczeniu wirusowych zapaleń wątroby;
- czarna rzodkiew – pobudza wydzielanie żółci;
- sok z brzozy – wspomaga oczyszczanie wątroby z toksyn;
- mniszek lekarski – stymuluje czynności wątroby;
- karczoch – zwiększa wydzielanie żółci, wspomaga pracę wątroby, działa ochronnie na hepatocyty oraz niweluje stłuszczenie wątroby;
- kwiat jaśminu – działa ochronnie na miąższ wątroby.
Autor: Joanna Woźniak
Czytaj też:
- Kłucie wątroby – po alkoholu, po jedzeniu. Jak ją leczyć?
- Lekarz od wątroby - czym zajmuje się hepatolog?
- Co szkodzi wątrobie? Jakich produktów unikać? Zalecenia
- Ból wątroby po jedzeniu - co może oznaczać? Leczenie
Bibliografia:
- Hartleb M., Simon K., Lipiński M., Drobnik J., Woroń J., Rydzewska G., Mastalerz-Migas A., Rekomendacje postępowania u chorych z zaburzeniami czynności wątroby i kamicą
- dróg żółciowych dla lekarzy POZ, Lekarz POZ 4/2017.
- Bukol-Krawczyk K., Niealkoholowe stłuszczenie wątroby — leczyć czy nie leczyć?, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, tom 1, nr 1, 66–72.