Szczypanie i pieczenie oczu to powszechne dolegliwości, które z reguły nie oznaczają nic groźnego. Warto jednak wiedzieć, jakie mogą być ich przyczyny, by skutecznie im zapobiegać. Jak odróżnić alergiczne pieczenie oczu od infekcyjnego? Jakie metody zastosować, by zniwelować przykre objawy?
Szczypanie i pieczenie oczu – jakie są przyczyny?
Pieczenie, swędzenie lub szczypanie oczu to objawy występujące często i powszechnie. U ich podłoża z reguły nie leżą groźne schorzenia, jednak dolegliwości nie powinno się lekceważyć. Oczy pieką lub szczypią – co to może oznaczać?
- Niewyspanie i zmęczenie. Zbyt mała ilość snu m. in. objawia się właśnie szczypaniem oczu i powiek, a niekiedy też ich pieczeniem od razu po przebudzeniu. Jest to objaw powodujący dyskomfort, ale wystarczy dobrze się wyspać, by ustąpił on samoistnie.
- Uraz mechaniczny. Uszkodzenie powierzchni oka (mechaniczne, termiczne czy chemiczne) często również wywołuje pieczenie oczu. Objaw może nasilać się po kroplach czy podczas płaczu, kiedy na gałkę działa dodatkowy czynnik drażniący. Tego rodzaju dolegliwości mogą pojawić się też po zabiegach chirurgicznych. Niektórzy pacjenci skarżą się na swędzenie oka po operacji zaćmy, kiedy tkanki zaczynają się goić.
- Reakcja na środki chemiczne. Nadwrażliwość oczu na kosmetyki czy detergenty bywa bardzo nasilona. Pieczenie oczu po hennie czy makijażu permanentnym brwi może oznaczać brak tolerancji na zastosowane preparaty.
- Nadmierna ekspozycja na ekrany. Długotrwałe wpatrywanie się w ekran komputera czy telefonu skutkuje niekiedy pieczeniem oczu i bólem głowy.
Czy szczypanie w oku oznacza chorobę?
Gdy oczy pieką i swędzą, a pieczeniu towarzyszy wodnisty katar (czy to u dziecka, czy u osoby dorosłej), często podejrzewa się także alergię. Objaw taki przeważnie występuje wiosną i latem, gdy pylą różne uczulające rośliny.
Stany zapalne i inne infekcje w obrębie oczy przeważnie dają wyraźne, dokuczliwe objawy. Często najpierw pojawia się pieczenie w kąciku oka, a później – wraz z rozwojem choroby – ból i pieczenie całych oczu.
Zespół suchego oka – jest to choroba polegająca na niedostatecznej produkcji łez i nadmiernym wysychaniu rogówki. Na pieczenie oczu spowodowane ich wysychaniem często narzekają też kobiety w ciąży, u nich jednak ma to zwykle podłoże hormonalne.
Kiedy pieczenie oczu oznacza alergię?
Alergia jest jedną z najczęstszych przyczyn pieczenia i szczypania oczu. Objawy takie najczęściej towarzyszą alergii wziewnej, przy której alergeny dostają się do oczu oraz układu oddechowego wraz z powietrzem. Na skutek nadwrażliwości oczy szczypią i łzawią, a często towarzyszy temu również ich uporczywe swędzenie i katar o postaci wodnistej wydzieliny intensywnie wyciekającej z nosa. Alergiczne swędzenie oczu, a także ich szczypanie i łzawienie mogą być nagłe i nasilać się gwałtownie na skutek kontaktu z substancją drażniącą.
Dolegliwości oczu mogą być wywoływane zarówno przez alergię wziewną, jak i kontaktową. Ta druga polega na nieprawidłowej reakcji organizmu na skutek bezpośredniego kontaktu z substancją drażniącą (bez jej wnikania do wnętrza). Jeśli alergen – np. substancja chemiczna – ma kontakt z jednym okiem (np. poprzez potarcie go zanieczyszczoną ręką), objawy mogą wystąpić tylko jednostronnie. Warto pamiętać, że uczulenia wywołują – oprócz podrażnień oczu – szereg innych dolegliwości, takich jak zmiany skórne, katar, kaszel, obrzęki.
Piekące i szczypiące oczy przy zapaleniu spojówek
Zapalenie spojówek to jedna z najpowszechniejszych chorób okulistycznych. Może ona mieć różne podłoża – alergiczne, wirusowe, bakteryjne. Ich objawy nieco się różnią, choć przy wszystkich rodzajach schorzenia występuje silne podrażnienie oczu. Zapalenie wirusowe charakteryzuje się silnym swędzeniem i zaczerwienieniem oczu. Może towarzyszyć mu powiększenie przyusznych węzłów chłonnych, a także gorączka.
Bakteryjne zapalenie spojówek wyróżnia się dużą ilością ropnej wydzieliny wypływającej z oczu. Oczywiście oczy również pieką i szczypią. Po przebudzeniu powieki często sklejone są gromadzącą się przez noc wydzieliną. W ciągu dnia obserwuje się intensywne łzawienie, a białka oczu są widocznie zaczerwienione.
Alergiczne zapalenie spojówek to powikłanie uczulenia. Zaczyna się od opisanych wyżej objawów, czyli pieczenia, szczypania, swędzenia, zaczerwienienia i łzawienia oczu. Przy braku odpowiedniego postępowania leczniczego objawy nasilają się, często też na skutek ciągłego pocierania w odpowiedzi na świąd. W efekcie zaczyna rozwijać się stan zapalny. Ilość wydzieliny z oczu jest mniejsza niż przy zapaleniu bakteryjnym, za to często pojawia się światłowstręt i wrażenie ciała obcego w oku.
Jakie są domowe sposoby na pieczenie oczu
Co robić, gdy oczy pieką, szczypią i swędzą? W aptekach dostępnych jest wiele preparatów do stosowania miejscowego, niwelujących przykre objawy i łagodzących podrażnienie. Jeśli dolegliwości nie są bardzo nasilone, można spróbować też domowych sposobów na swędzenie i pieczenie oczu.
- Przepłukiwanie oczu solą fizjologiczną. Jest to substancja całkowicie obojętna dla ludzkich tkanek, dlatego nigdy nie uczula i nie powoduje podrażnień. Zakraplanie nią oczu wypłukuje ze środka alergeny i wszelkie zanieczyszczenia, łagodząc dolegliwości nimi wywołane.
- Chłodne okłady. Przykładanie zimnych okładów przynosi chwilową ulgę, niwelując świąd i zmniejszając obrzęk.
- Okłady ziołowe. Na podrażnienie oczu pomagają niektóre zioła o właściwościach łagodzących i przeciwzapalnych – rumianek, szałwia, herbata. Ostrożność w ich stosowaniu powinny jednak zachować osoby ze skłonnością do alergii. Reakcja uczuleniowa na zioła może wzmóc występujące dolegliwości.
Jak wybrać dobre krople na swędzenie oczu bez recepty?
W aptekach kupić można preparaty w formie kropli na swędzenie oczu, spośród których wiele dostępnych jest bez recepty. Jeśli szczypanie i łzawienie oczu ma podłoże alergiczne, stosowanie kropli pozwala pozbyć się z oka zalegających z nim alergenów, a ponadto przyspieszają gojenie i łagodzą podrażnienie tkanki. Niektóre krople na swędzące oczy hamują także reakcję uczuleniową. Przy silniejszej alergii zwykle równocześnie z kroplami przyjmuje się doustne środki przeciwhistaminowe blokujące nieprawidłową aktywność układu odpornościowego.
Gdy objawy biorą się z nadmiernego przesuszenia gałki, na swędzenie i pieczenie oczu zaleca się krople o właściwościach nawilżających, np. z ektoiną. Bez podniesienia poziomu nawodnienia bardzo trudno o zniwelowanie podrażnień. Dopiero odpowiednie nawilżenie umożliwia wygojenie śluzówki i odzyskanie jej naturalnej odporności. Czy możliwe jest szczypanie oczu po kroplach nawilżających? Taki efekt niepożądany może pojawić się przy stosowaniu preparatów zawierających konserwanty. Zwykle jednak dyskomfort jest chwilowy i ustępuje samoistnie.
Bakteryjne i wirusowe zakażenia wymagają zawsze konsultacji lekarskiej i szybkiego wdrożenia leczenia.
Bibliografia:
- E. Langwińska-Wośko, Y. Avidzba, A. Awad, Zespół czerwonego oka w praktyce lekarza POZ, w: Lekarz POZ 03/2017
- A. Opala, D. Wiącek, I. Grabska-Liberek, Zespół suchego oka – jak diagnozować i kiedy leczyć w gabinecie lekarza POZ, w: Lekarz POZ 01/2022
- Zapalne i przewlekłe choroby oczu – ich profilaktyka i leczenie, źródło: Zintegrowana Platforma Edukacyjna Ministerstwa Edukacji Narodowej
- E. Bogacka, A. Groblewska, Zapalenia spojówek – alergia czy zespół suchego oka?, w: Postępy Dermatologii i Alergologii XXVI; 2009/5
- M. Prost, Bakteryjne zapalenie spojówek, źródło: Medycyna Praktyczna
https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/82507,bakteryjne-zapalenie-spojowek [12.04.2024]
Czytaj również:
Domowe sposoby na alergię - oczu, skórną, wziewną
Żółte białka oczu - o czym świadczą? Przyczyny, leczenie
Badania dna oka, czyli oftalmoskopia. Na czym polega i co wykrywa?