Ból żołądka po jedzeniu: to mogą być wrzody, niedokwasota, niedrożność, refluks, zespół jelita drażliwego. Pieczenie, palenie, kłucie, skurcze żołądka po jedzeniu dotykają znaczną część populacji. Jak rozpoznać przyczyny dolegliwości, które odbierają przyjemność jedzenia?
Ból żołądka po jedzeniu
Ból żołądka po jedzeniu potencjalnie jest objawem kilku przynajmniej schorzeń i zaburzeń w obrębie układu trawiennego. Wymienić wśród nich można przede wszystkim takie dolegliwości, jak:
- choroba wrzodowa żołądka,
- zapalenie błony śluzowej żołądka,
- refluks żołądkowo-przełykowy lub jelitowo-żołądkowy,
- niedokwasota oraz nadkwasota żołądka,
- zespół jelita drażliwego,
- dyspepsja czynnościowa (niestrawność), w tym między innymi zaburzenia poposiłkowe,
- zatrucie pokarmowe, w tym pałeczkami salmonelli,
- nietolerancja oraz alergia pokarmowa, w szczególności na białka zwierzęce oraz roślinne.
Jeśli chodzi o ból żołądka po jedzeniu, przyczyny mogą też być znacznie bardziej trywialne, takie jak zwykłe przejedzenie, a także konsumpcja potraw zbyt ostrych czy zbyt tłustych i ciężkostrawnych.
Skurcze żołądka po jedzeniu –Helicobacter pylori
W znacznej ilości przypadków, charakterystyczne bolesne skurcze żołądka po jedzeniu to efekt działania bakterii Helicobacter pylori, drobnoustrojów kolonizujących błony śluzowe układu trawiennego. Odpowiadają one za podrażnienia i stany zapalne błon śluzowych żołądka, jelit oraz przełyku, mogą też w dłuższej perspektywie prowadzić do wystąpienia wrzodów żołądka i różnego typu nadżerek.
Szczególnie nieprzyjemne dolegliwości wywołują wrzody. Zazwyczaj objawiają się one poprzez silny, piekący ból żołądka, 1-2 godziny po jedzeniu. Zlokalizowany jest on w środkowej części nadbrzusza, tuż pod mostkiem. Oprócz Helicobacter pylori, przyczyną wrzodów może też być nieprawidłowa dieta, prowadząca do wytwarzania nadmiaru kwasu solnego w żołądku, a także nadużywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Ból żołądka zaraz po jedzeniu - niedokwasota
Ból żołądka zaraz po jedzeniu powodowany może być jednym z dwóch przeciwstawnych sobie schorzeń – niedokwasotą oraz nadkwasotą żołądka. Pierwsza z nich wywoływana jest przez niedobór kwasu solnego, co skutkuje podniesieniem pH soku żołądkowego z poziomu 1,5 do nawet 4-6. Efektem tego są problemy z trawieniem pokarmów i silny ból żołądka po jedzeniu.
Zazwyczaj dolegliwość ta pojawia się w trybie niemal natychmiastowym, bezpośrednio po spożyciu posiłku. Z kolei nadkwasota jest schorzeniem polegającym na produkcji nadmiernej ilości kwasu solnego (zazwyczaj na skutek nieprawidłowej, ciężkostrawnej diety).
Kłucie w żołądku po jedzeniu – nadwrażliwość
Kłucie w żołądku po jedzeniu może być też objawem tak zwanego zespołu jelita drażliwego. Jest to schorzenie o nie do końca poznanej etiologii, którego przyczyny leżą zapewne zarówno po stronie układu trawiennego, jak też i emocjonalnego. Niektóre teorie przypisują kluczowe znaczenie czynnikom biologicznym, takim jak skład flory bakteryjnej, inne upatrują w zespole jelita drażliwego specyficznego objawu zburzeń nerwicowo-lękowych.
Tak czy inaczej, charakterystyczne jest nasilanie się objawów po posiłku, ale też w sytuacjach wzmożonej ekspozycji na czynniki stresogenne. Zespół jelita drażliwego nie jest uważany za chorobę groźną, jest jednak niezwykle uciążliwy.
W jego przebiegu mogą występować następujące objawy:
- kłujący, kolkowy ból jelit,
- tępy, silny ból żołądka,
- biegunki lub zaparcia,
- uczucie pełności oraz przelewania się treści pokarmowej.
Ucisk żołądka po jedzeniu - niedrożność
Ucisk żołądka po jedzeniu powodowany może być niedrożnością układu pokarmowego. Jest to zaburzenie polegające na zawężeniu przewodu trawiennego na jednym z jego odcinków. Może być częściowe lub całkowite, przy czym w drugim z wymienionych przypadków, jest to stan bezpośrednio zagrażający życiu, wymagający natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Ból i ucisk występują zazwyczaj w miejscu niedrożności, a także powyżej niego, co oznacza, że żołądek może boleć m.in. na skutek przewężenia w jelitach. Niedrożność układu pokarmowego jest zaburzeniem o złożonej patogenezie.
Wśród czynników sprawczych wymienia się:
- mechaniczne: przepukliny, zrosty, skręty, zadzierzgnięcia, wgłobienia, stany zapalne, nowotwory,
- czynnościowe: zaburzenia perystaltyki jelit, związane z zaburzeniami emocjonalnymi, cukrzycą, kamicą żółciową, różnego typu schorzeniami oraz przebytymi zabiegami operacyjnymi.
Pieczenie żołądka po jedzeniu
Pieczenie żołądka po jedzeniu, oprócz wrzodów czy nadkwasoty, powodowane może też być refluksem żołądkowo-jelitowym. Jest to zaburzenie polegające na cofaniu się treści pokarmowej w górę przewodu trawiennego. Najczęściej powodem jest dysfunkcja dolnego zwieracza przełyku (mówimy wówczas o refluksie patologicznym, który należy odróżnić od fizjologicznego, występującego u niemowląt). Zaburzenie to wywołuje szereg objawów, w których najbardziej nieprzyjemnym jest zgaga – uczucie palącego pieczenia żołądka i przełyku, do którego dochodzi niedługo po spożyciu pokarmu. Powodem jest silne zakwaszenie cofającego się pokarmu. Refluks patologiczny uchodzi za relatywnie poważne zaburzenie, tym bardziej jeśli przeistoczy się w przewlekłą chorobę refluksową.
W wielu przypadkach pieczenie żołądka po jedzeniu można skutecznie eliminować poprzez właściwą dietę (lekkostrawną, nie powodującą produkcji kwasu solnego), często jednak konieczne jest podjęcie leczenia farmakologicznego (za pomocą m.in. tzw. inhibitorów pompy protonowej), a nawet operacyjnego.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Zioła na trawienie - domowe sposoby na niestrawność
- Co na ból brzucha u dziecka
- Nadmierne gazy – przyczyny. Co na częste gazy?
- Skurcze żołądka - przyczyny, co robić? Co na skurcze?
Źródła:
- Andrzej Szczekilk, Choroby wewnętrzne, 2005 Kraków, Medycyna Praktyczna
- Małgarzata Janowska, Andrzej Prystupa, Choroba wrzodowa jako jednostka psychosomatyczna, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2012, Tom 18, Nr 4
- Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Bartosz Romańczuk, Choroba refluksowa przełyku u dzieci i młodzieży, 2010 Via Medica
- Paterson-Brown, Ostry brzuch i niedrożność przewodu pokarmowego, Chirurgia, Edra Urba & Partner
- Jolanta Brzeszczyńska, Krzysztof Gwoździński, Charakterystyka stanów chorobowych żołądka, Acta Universitatis Lodziensis Folia Biochemica et Biophysica 12, 1997